همين چاپ ] آورده ، بايد افزود كه تاريخ فوت مفيد نيشابورى كه به نقل از لسان الميزان ابن حجر 445 آمده است ، صحيح نيست و بايد تحريفى در آن صورت يافته باشد زيرا بنابر تحقيقى كه مرحوم ابو الحسن شعرانى در ص 6 مقدمهء جلد اوّل چاپ خود از تفسير روض الجنان ( كه بعدا به آن اشاره خواهيم كرد ) انجام داده است ، چون شيوخ وى همه پس از اين تاريخ در گذشته‌اند ( مثلا هناد نسفى در 465 ، ابن النّقور در سال 470 ، شيخ طوسى 460 و ابن براج در 481 ) پس يا ضبط لسان الميزان مصحّف است ، يا ابن حجر اشتباه كرده است . زيرا به نصّ خود لسان الميزان يكى ديگر از شاگردان او ابراهيم زيدى متوفى به سال 539 است كه تولد او به سال 442 سه سال پيش از فوت صاحب ترجمه به نقل ابن حجر در كوفه اتفاق افتاده است و اگر عمر بن ابراهيم در بيست سالگى هم او را درك كرده باشد بايد عبد الرحمن مفيد در سال 462 در عراق زنده باشد .
علاوه بر اين مورد ، مرحوم شعرانى اعتراض علَّامه قزوينى ( ذيل ص 619 برابر با ص 15 چاپ حاضر ) را بر صاحب روضات الجنات وارد نمىداند ، زيرا در بارهء تاريخ فوت مفيد نيشابورى ، چنان كه ديديم با وى همرايى ندارد . و در اين صورت بايد قول صاحب روضات را پذيرفت كه :
« بسيار تكلَّف خواهد بود اگر بگوييم مفيد نيشابورى در حدود سال 390 متولد شد و در حدود سنّ بلوغ خود سيّد رضى را در اواخر عمر وى در سال 405 ملاقات كرد ، پس از آن عمر طولانى بيش از نود سال يافت و در حدود سال 480 كه اواخر عمر او بود ، سيّدين مرتضى و مجتبى ابنا الدّاعى و شيخ ابو الفتوح رازى كه آن وقت طفلى نو رسيده بودند او را ديدند و اجازه گرفتند و شيخ منتجب الدين متولد در سال 505 ايشان را در حدود 525 مثلا ملاقات كرد و بدين تكلَّف روايت بلا واسطهء مفيد نيشابورى را از سيّد رضى توجيه كنيم . امّا صاحب روضات نخواست به اين تكلَّفات ملتزم شود و روايت او را » بالاسناد « گفت . » [87]

[87] . روح الجنان ، چاپ شعرانى ، 1 / 17 ( مقدّمه ) .

مقدمة 55