را [ به اين معنى كه به تصريح خود ازدحام مردم اصفهان را به زيارت قبر ابو الفتوح عجلى و ساير مشايخ صوفيه مدفون در آن شهر مشاهده كرده بوده است ] و وفات اين اخير يعنى ابو الفتوح عجلى به تصريح ارباب رجال در سنهء ششصد هجرى بوده است [65] . مقصود اين است كه از سوق حكايت مزبوره ظاهرا چنان بر مىآيد كه اين دو واقعه در زمانى نسبة نزديك به يكديگر وقوع يافته بوده يعنى مدّت زياده از حدّ متمادى مثلا هفتاد يا هشتاد سال ما بين آنها فاصله نبوده است و الَّا بغايت مستبعد است كه يك نفر انسان عادى در حال رشد و تميز ( چنان كه لازمهء حكايت مزبوره است ) دو واقعه را با اين فاصلهء عظيم در بين ، در مدت عمر خود درك كرده باشد و سپس بعد از همهء اينها در سن نود سالگى يا صد سالگى سفر حجّ پيش گيرد اين فرض فى الواقع اگر مكابره را كنار بگذاريم عادة بغايت مستبعد بلكه نزديك به محال است ، بارى تكرار مىكنيم كه از سياق حكايت پيداست كه ما بين دو واقعهء مزبوره يعنى ما بين وفات ابو الفتوح رازى ما نحن فيه در رى و حضور ابن حمزه در آن واقعه از يك طرف و ما بين سفر ابن حمزه به حجّ و از آن جا به اصفهان و مشاهدهء او زيارت مردم قبر ابو الفتوح عجلى را از طرف ديگر ( و بعبارة اخرى ما بين وفات ابو الفتوح رازى و ابو الفتوح عجلى ) فاصلهء زيادى از حدّ متمادى در ميان نبوده بلكه چنان مىنمايد كه دو واقعهء مذكوره در زمانى نسبة قريب به يك ديگر وقوع يافته بوده است و صاحب روضات نيز به همين عقيده است و تصريح كرده كه ابو الفتوح عجلى به اصفهان در زمانى نزديك به زمان صاحب عنوان ( يعنى ابو الفتوح رازى ) وفات نموده [66] بنابر اين اگر فرض كنيم كه وفات ابو الفتوح رازى حتى پنجاه سال هم مثلا قبل از وفات ابو الفتوح عجلى ( در سنهء

[65] . رجوع شود بابن خلكان ج 1 ص 71 در باب الف ( اسعد ) و طبقات الشافعيهء سبكى ج 5 ص 50 و روضات الجنّات ص 101 .
[66] . و قد سبق لنا احتمالنا اشتباه ذلك بالشيخ ابى الفتوح اسعد بن ابى الفضائل العجلى فى ترجمته لما ذكره ابن خلكان المورّخ من انه توفّى باصفهان فى زمن قريب من زمن صاحب العنوان ، روضات الجنات ص 184 .

مقدمة 47