و سؤال ميكنند ترا * ( ما ذا يُنْفِقُونَ ) * كه از چه چيز نفقه كنند و نزد بعضى سؤال از انفاق بود در جهاد نه در تصدق و بر هر تقدير حق سبحانه فرمود كه * ( قُلِ الْعَفْوَ ) * بگو اى محمد ( ص ) كه نفقه كنيد آنچه فاضل آيد از نفقه خود و عيال خود عفو نقيض جهد است و منه يق ( للارض السهلة ) و حقيقت معنى آنست كه انفاق كنيد آن چيزى را كه بدل آن بر شما ميسر باشد و جهدى و مشقتى از آن ممر بشما نرسد قال الشاعر خذ العفو منى تستديمى مودتى و لا تنطقى فى سوءتى حين اغضب از ابى جابر مرويست كه مردى نزد رسول ( ص ) آمد و مقدارى طلا به شكل بيضه مرغ در دست داشت و آن در بعضى غنايم به او رسيده بود گفت يا رسول اللَّه ( خذها منى هى صدقه ) اين را از من بستان كه صدقه است و غير از آن چيزى نداشت آن حضرت از او اعراض فرمود و روى بگردانيد او به طرف ديگر رفت و همين گفت و رسول ( ص ) از آن طرف نيز روى بگردانيد و دربار سيم حضرت در غضب شد و آن را از دست او بستد و چنان بينداخت كه اگر بر او آمدى عضوى را تباه كردى و بشكستى و بعد از آن فرمود ياتى احدكم بماله كله يتصدق به و يجلس يتكفف الناس انما الصدقه عن ظهر غنى يعنى يكى از شما مىآيد و همهء مال خود صدقه مىكند و بعد از آن در سر راه مىنشيند و دست را پيش مردمان دراز مىكند و از ايشان گدايى مىكند صدقه آنست كه از سر توانگرى بود پس ابتدا به عيال خود كنيد و آنچه از ايشان فاضل آيد آن را صدقه كنيد و بدانكه علما را در عفو چند قول است ابن عباس و قتاده گفته‌اند كه ( ما فضل عن الاهل و العيال و الفضل عن الغنى ) و حسن و عطا گفته‌اند كه ( العفو هو الوسط من غير اسراف و لا اقتار ) و اين قول از ابى عبد اللَّه عليه السّلام مأثور است و سدى بر آنست كه عفو آن چيزيست كه از قوت سنه فاضل آيد و اين مرويست از باقر عليه السّلام و بعد از آن فرموده كه اين منسوخ است به آيه زكات و بعضى ديگر گفته‌اند كه مراد به آن اطيب مال است و افضل آن و در كنز آورده كه در اينجا چند فايده است يكى آنكه كلام صادق عليه السّلام كه العفو هو الوسط من غير اسراف و لا اقتار دلالت مىكند بر التزام باوساط در همه انفاق خواه در واجب يا مندوب و يا در صدقه و غير آن و اين طريق سلامتى است و امن از افراط و تفريط موبقين دوم كلام باقر عليه السّلام هو ما فضل عن قوت السنة دلالت مىكند بر استحباب صدقه به آنچه فاضل باشد بر قوت و به اين اخبار كثيره و ترغيبات عظيمه وارد شده حتى كه امام زين العابدين عليه السّلام فاضل كسوهء خود را تصدق مينمود سيم كلام ابن عباس و قتاده دلالت مىكند بر كراهت صدقه به آنچه توسعهء عيال باشد لهذا قال عليه السّلام لا صدقة و ذو رحم محتاج و بر كراهت آنچه غنى باقى نماند بعد از آن و بسيار هست كه تصدق حرام مىشود اگر راجع باعدام همهء مال باشد و متصدق را كسى نباشد خصوصا با وجود عيال