حاصل كه وجه توفيق ميان اينحديث و ميان آيات و حديث مذكوره آنست كه آن دو حديث در مجمل و متشابه است و آيات و حديث مذكور در غير آن و نيز حديثى ديگر وارد شده از آن حضرت كه ان القرآن ذلول ذو وجوه فاحملوه على احسن الوجوه يعنى قرآن سهل المأخذ است و محتمل وجوه متعدده پس آن را بر نيكوترين وجهى فرود آريد محمول بر غير متشابه و مجمل جهة توفيق ميان آن و ميان حديثين مذكورين و از ابن عباس مرويست كه وجوه تفسير بر چهار قسم است يكى آنكه هيچ كس از نادانستن آن معذور نيست و آن آيات احكام شريعتست و آيات توحيد دوم آنكه عرب آن را ميدانند بلغات خود و آن حقايق لغة موضوعه است در كلام ايشان سيم آنكه به غير از علماء كسى نمى داند و آن تأويل متشابه و مجمل است چهارم آنكه به غير او سبحانه كسى راه به آن نميبرد و آن علم است بامور مغيبه چون قيام ساعة و غير آن پس معلوم شد كه معانى آيات قرآن بر انحاى مختلفه است و چنان نيست كه همه مخفى باشد و محتاج ببيان پيغمبر يا احد ائمه عليه السّلام فصل هفتم در آنكه قرآن مصون است و محفوظ از زياده و نقصان اما عدم زياده مجمع جميع علماى امت است و اما عدم نقصان جمعى از اصحاب ما و حشويه عامه بر آنند كه در قرآن تغييرها و نقصان هست و صحيح در مذهب ما خلاف اين است و علم الهدى در مسائل طرابلسيات استيفاى اين مبحث كرد . و تنقيح آن نموده و از آن جمله آورده كه علم بصحة نقل قرآن همچه علم است ببدان و حوادث كبار و وقايع عظام كتب مسهوره و اشعار مسطوره يعنى هم چنان كه شبههء نيست در وجود بلدان و حوادث و وقايع عظيمه و كتب اشعار مشهوره معروفه همچنين خفايى نيست در آنكه قرآن به همان طريقست كه از نزد خدا به سيد انبيا نازل گشته بدون شوب زياده و نقص و عنايات و دواعى متوقر است بر نقل و حراست آن چه قرآن معجز نبويست و مأخذ علوم شريعة و احكام دينيه و بجهة اين علماى اهل اسلام مبالغه كرده‌اند در حفظ و حمايت آن بحيثيتى كه هر اختلافى كه در اعراب و قراءة و حروف و عدد آيات هست دانسته‌اند و كما ينبغى شناخته و پيروى نموده پس چگونه مغير و منقرض تواند بود با وجود اين عناية بليغه و ضبط تمام در آن و بعد از آن فرموده كه علم بتفصيل قرآن و ابعاض و جملهء آن در صحت نقل از اقسم علوم ضروريه است مانند علم بوجوب صلاة و صوم و هر گاه كه باتفاق علما علم بكتاب سيبويه و مزنى از بديهيات باشد و تفصيل ابواب آن از ضروريات يا آنكه اگر بابى را در آن زياده گردانند ممتاز خواهد بود از آن و معلوم الالحاق پس قرآن كه عناية جميع علما مصروفست بنقل و ضبط آن و مبالغه در حفظ و صيانت آن ابلغ و اكثر از كتاب سيبويه و مزنى و دواوين شعرا بطريق اولى كه مصون خواهد بود از او تغيير و نقصان و آيهء كريمهء و انا له لحافظون دلالتى صريح دارد بر اين مدعا فصل هشتم در آنكه قرآن در عهد رسول اللَّه ( ص ) مجموع و مرتب