الأم در فقه از آثار اوست .
شافعى در استنباط احكام به قرآن ، سنّت ، اجماع و قياس عمل مىكرد و به قول صحابه رجوع نمىكرد زيرا قول آنان را اجتهاداتى مىشمرد كه احتمال خطا در آنها مىرفت و نيز استحسان را نمىپذيرفت و مىگفت : « من استحسن فقد شرع » . احمد بن حنبل ، أبو ثور ، زعفرانى و كرابيسى آراى قديم او را نقل كرده‌اند و نيز اصحاب مصرى او مانند مزنى ، بويطى و . . فتاواى جديد او را نقل كرده‌اند . ( تهذيب التهذيب ، 9 / 25 - 31 ، طبقات الشافعية ، 1 / 185 ، شذرات الذهب ، 2 / 9 ، مرآة الجنان ، 3 / 13 ، تذكرة الحفاظ ، 1 / 329 ، الاعلام ، 6 / 26 ، الوفيات ، 1 / 447 ، البداية و النهاية ، 10 / 251 ) احمد بن حنبل شيبانى ( 241 ه ) .
ابو عبد الله ، احمد بن محمد بن حنبل شيبانى در بغداد به دنيا آمد و در همان شهر از دنيا رفت . او مسافرتهايى به كوفه ، بصره ، مكَّه ، مدينه ، يمن و شام و الجزيره كرد . ابن حنبل در بغداد در خدمت امام شافعى به آموختن فقه پرداخت .
وى علاوه بر شافعى از محضر علماى عصر خويش كه عدد آنان به صد مىرسد ، استفاده كرد . احمد بن حنبل در جمع آورى و حفظ سنت همت بسيار گمارد تا جايى كه امام محدّثان عصر خويش نام گرفت . وى در جريان « خلق قرآن » در زمان مأمون ، معتصم و واثق سختىها ديد و زندانى شد .
احمد در استنباط احكام به قرآن ، سنت ، فتواى صحابه ، اجماع ، قياس ، استصحاب ، مصالح مرسله و سدّ ذرايع عمل مىكرد . وى در فقه كتابى ننوشت ، البته شاگردانش ، اقوال ، افعال و جوابهاى فقهى او را جمع آورى كرده‌اند . كتاب المسند در حديث ، شامل حدود چهل هزار حديث ، از آثار اوست . ( تهذيب التهذيب ، 1 / 72 ، طبقات الفقهاء ، 75 ، تذكرة الحفاظ ، 2 / 17 ، و تاريخ بغداد ، 4 / 412 ، الاعلام ، 1 / 203 ، صفة الصفوة ، 2 / 190 ، البداية و النهاية ، 10 / 325 - 343 ) اساتيد ابو حنيفه :
خفض بن غياث نخعى ( 194 ه ) .
وى از قاضيان بغداد و كوفه و از فقهايى بود كه احاديث زيادى از او نقل شده است . نخعى از جملهء اساتيد ابو حنيفه شمرده شده است .
شيخ طوسى در برخى موارد او را از اصحاب امام باقر و امام صادق عليهما السّلام مىشمارد .
( رجال ، طوسى ، 118 و 175 و 471 ، تهذيب التهذيب ، 2 / 145 ، اعيان الشيعه ، 6 / 205 ، الاعلام ، 2 / 264 ، ميزان الاعتدال ، 1 / 266 ) عامر بن شراحيل شعبى ( 103 ه ) .
وى از راويان تابعى و از نزديكان عبد الملك

85