استادان ديگر او مىتوان از ابراهيم نخعى ، شعبى و عطاء بن أبى رباح نام برد . ابو حنيفه در پذيرفتن حديث سخت مىگرفت و در استنباط احكام بيشتر به قياس و استحسان عمل مىكرد .
كتاب الفقه الاكبر در غير علم فقه از اوست و نيز مسندى در حديث كه توسط شاگردان او نوشته شده است ، ولى در فقه كتابى از او باقى نمانده است . از شاگردان به نام ابو حنيفه مىتوان به چهار نفر اشاره كرد : ابو يوسف ( 182 ه ) ، محمد بن حسن شيبانى ( 189 ه ) ، ابو هذيل ( 158 ه ) ، حسن بن زياد لؤلؤى ( 204 ه ) . ( الفهرست ، ابن نديم ، 1 / 255 ، مرآة الجنان ، 1 / 309 ، شذرات الذهب ، 1 / 227 ، تهذيب التهذيب ، 10 / 449 - 452 ، سير اعلام النبلاء ، 6 / 390 - 403 ، ميزان الاعتدال ، 4 / 265 ، تاريخ بغداد ، 13 / 323 ، وفيات الاعيان ، 5 / 415 - 423 ، تذكرة الحفاظ ، 1 / 168 ) مالك ابن أنس ( 179 ه ) . مالك بن أنس بن أبى عامر أصبحى ، در فقه و حديث بعد از تابعين ، امام مدينه بود . در عهد خلافت وليد بن عبد الملك به دنيا آمد و در روزگار رشيد در مدينه از دنيا رفت . وى دوران خلافت امويان و عباسيان را درك كرد . برخى از استادان به نام او عبارتند از : عبد الرحمن بن هرمز ، نافع ، ابن شهاب زهرى و ربيعة بن عبد الرحمن معروف به « ربيعة الرأي » .
كتاب الموطَّأ او در حديث و فقه از مآخذ معتبر سنى است . وى در استنباط احكام به كتاب ، سنت ، عمل اهل مدينه ، مصالح مرسله و قول صحابى هر گاه سند آن صحيح باشد و استحسان عمل مىكرد . مالك شاگردان بسيارى از بلاد مختلف داشت ، مانند عبد الرحمن بن قاسم ( 191 ه ) ، عبد الله بن وهب بن مسلم ( 197 ه ) ، على بن زياد تونسى ( 183 ه ) ، أسد بن فرات بن سنان تونسى ( 213 ه ) و اسماعيل بن اسحاق ( 282 ه ) . ( تهذيب التهذيب ، 10 / 5 ، طبقات الفقهاء ، 1 / 193 ، الاعلام ، 5 / 257 ، الوفيات ، 1 / 439 ، صفة الصفوة ، 2 / 99 ) محمد بن ادريس شافعى ( 204 ه ) .
ابو عبد الله محمد بن ادريس شافعى در سال 150 ه در غزه به دنيا آمد و در سال 204 ه در مصر از دنيا رفت . وى از محضر استادان زمان خود مانند مسلم بن خالد زنجى ، مالك بن أنس ، سفيان بن عيينه ، فضيل بن عياض و حمد بن حسن بهره مند شد . شافعى در بغداد كتاب قديم خود به نام الحجة را نوشت .
سپس در سال 200 ه به مصر منتقل شد و در آنجا مذهب جديد خود را عرضه داشت و در همان شهر از دنيا رفت . كتاب الرسالة از كتابهاى نخستين علم اصول فقه ، و كتاب

84