آيات را از لحاظ سوره و آيه به آگاهى آنان مىرساند ولى تا زمانى كه آن حضرت حيات داشتند كسى به جمع اين صفحات و تبديل آنها به يك مصحف اقدام نكرد . [1] پس از رحلت آن بزرگوار ، در زمان خلافت ابو بكر به علت اين كه در جنگ يمامه بسيارى از حفّاظ قرآن كشته شده بودند و خليفه از اين وحشت داشت كه مبادا چيزى از قرآن از بين برود لذا طبق توصيهء عمر به زيد بن ثابت دستور داد كه اين صفحات متفرق ( صحف ) را به صورت يك مصحف درآورد و أحيانا اوراق را به هم دوخت تا چيزى از آن ضايع نشود و در اين زمينه زيد بن ثابت به حفظ و كتابت خود اكتفا نكرد بلكه از ديگر نويسندگان و حافظان و نيز از آن چه در خانهء خود پيغمبر صلَّى الله عليه و آله بود ، كمك خواست و سرانجام قرآن را به صورت يك مصحف درآوردند ، اين مصحف در زمان ابو بكر نزد او و سپس در زمان عمر پيش او و سپس در اختيار دخترش ، حفصه باقى ماند تا در زمان عثمان به علت وحشتى كه در اثر انتشار حفّاظ قرآن در شهرهاى مختلف اسلامى و اختلافاتى كه أحيانا در قرائت برخى از كلمات در بين ايشان وجود داشت ، در دل خليفه پديد آمد ، از حفصه درخواست كرد تا نسخهء مزبور را در اختيار او نهاده و از روى آن چند نسخه استنساخ نموده و به شهرهاى مهم اسلامى گسيل دارند .
عثمان به زيد بن ثابت و عبد الله بن زبير و سعيد بن عاص و عبد الرحمن بن حارث دستور داد تا چند نسخه تهيه كنند . بعد از آماده شدن آنها نسخهء متعلق به حفصه را به او بازگرداند و نسخه هاى تهيه شده را براى كوفه ، بصره ، دمشق ، مكه و مدينه فرستاد و يك نسخه را نيز براى خود نگه داشت كه به مصحف امام معروف شد و دستور داد جز اين نسخه ها هر نسخهء ديگرى را خواه كامل و يا ناقص بسوزانند .
اگر مقصود از جمع ابو بكر و يا هر كس ديگر اين است كه در گذشته اوراق قرآن به هم دوخته و صحافى نشده بود ، در زمان اينان به هم دوخته و صحافى شد و يا در گذشته بر روى شاخه هايى از درخت خرما يا بر روى سنگ نوشته شده بود ولى در زمان اين كسان أحيانا بر روى پوست يا چيز ديگر منتقل شد ، اينها امورى است ممكن ، ليكن نمىتوان آن را جمع و تدوين قرآن ناميد . ولى اگر مقصود اين است كه قرآن در زمان خلفا به صورت يك كتاب درآمد و قبل از آن چنين نبود ، اين مطلب قطعا درست نيست .

[1] . تاريخ التشريع الاسلامى ، خضرى بك ، 88 .

49