علامه خوئى قدس سره پس از آن كه اهم احاديث مزبور را ، كه 22 روايت است ، در كتاب البيان گرد آورده و از چند جهت در آنها خدشه كرده‌اند .
نخست از اين جهت كه روايات خود با هم متعارض و متناقض است و سپس دوازده وجه نقض را ذكر كرده‌اند كه از جملهء آنها اين است كه اين روايات بعضى جمع را به ابو بكر نسبت داده و برخى به عمر و گروهى به عثمان و ديگر اين كه در متصدى ، ملاك و مأخذ جمع و نظاير آن با هم متعارضند . [1] دوم اين كه روايات با روايات ديگر ، كه باز از طرق اهل سنت است و در كتب معتبر آنان مذكور است ، متعارض است ، چه آن روايات دلالت دارد بر اين كه جمع در زمان خود پيغمبر صلَّى الله عليه و آله انجام گرفته است [2] و بعلاوه با حديث ثقلين كه از طريق فريقين نقل شده ، منافات دارد ، چه در آن از قرآن به لفظ كتاب تعبير شده است و اگر بگويند به صفحات متفرق و يا مكتوب در سينه ها « كتاب » اطلاق شده است ، در پاسخ گفته مىشود : اين اطلاق مجازى است و بدون قرينه لفظ را نمىتوان بر آن حمل نمود .
سوم اين كه روايات مذكور با قرآن هم متعارض است ، زيرا در قرآن ، هم از خود قرآن به كتاب تعبير شده است * ( ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيه ) * ، بعلاوه تحدّى قرآن به يك سوره و يا ده سوره و مانند خود قرآن دليل است بر اين كه سور قرآنى از آغاز از هم متمايز بوده به طورى كه حتى بين مشركان و اهل كتاب هم انتشار داشته است .
چهارم اين كه با عقل هم جور در نمىآيد ، چه در آن روايات ملاك قرآن بودن آيات ، شهادت دو نفر و أحيانا يك نفر قائم مقام دو نفر قرار داده شده است ، در حالى كه عظمت قرآن فى نفسه و اهتمام پيغمبر و مسلمانان و منزلت بزرگ حافظان و حتى قاريان اقتضا دارد كه اشتهار و وضوح قران به مثابه اى باشد كه حتى كودكان هم از آن بى اطلاع نباشند ، چه رسد به بزرگها و أحيانا بزرگان و اصحاب پيغمبر .
پنجم اين كه اجماع قاطبهء مسلمانان بر اين قائم است كه قرآن جز به تواتر ثابت نمىشود ، در حالى كه روايات مزبور دلالت دارد بر اين كه أحيانا حتى به شهادت يك نفر هم قناعت مىشده است . [3] خلاصه اين كه بدون شك ، قرآن در زمان خود پيامبر اكرم صلَّى الله عليه و آله جمع شده است و

[1] . رك . البيان ، 266 - 268 .
[2] . تعدادى از اين روايات با ذكر مأخذ در ص 265 - 268 كتاب البيان آمده است .
[3] . رك . البيان ، 274 .

50