در شب چهارم ربيع عبد الله بن أرقط ديلى كه مردى مشرك بود و رسول خدا او را اجير كرده بود ، دو شتر را كه قبلا به او سپرده بودند بر در غار آورد و سوار شدند و راه مدينه در پيش گرفتند . ابو بكر ، عامر بن فهيره را نيز به دنبال خويش سوار كرد ، بنا بر اين دو مرد مسلمان و يك مرد مشرك همسفر رسول خدا بودند .
پس از اين كه رسول خدا از غار ثور رهسپار مدينه شد ، قريش سراقة بن مالك بن جعشم مدلجى را با جائزه اى رهسپار مدينه ساختند تا رسول خدا را دستگير كند و به آنان برگرداند . سراقه با اين كه پيامبر صلَّى الله عليه و آله را در بين راه بديد ، اسب او كه به سرعت آن را مىراند چند بار به سر در آمد و وى از پشت زين به زمين افتاد و بالاخره نتوانست به مقصود نائل آيد .
15 - 2 - 1 ورود رسول خدا به مدينه و بناى مسجد .
روز دوشنبه دوازدهم ربيع الأول نزديك ظهر رسول خدا وارد محلهء قبا شد و بر كلثوم بن هدم وارد شد و براى ملاقات مردم نشست خود را در خانهء سعد بن خيثمه كه زن و فرزند نداشت قرار داد و نخستين دستورى كه داد در هم شكستن بتها بود .
على عليه السّلام هم پس از سه روز كه براى رد امانات رسول خدا در مكه توقف كرده بود به مدينه وارد شد و در همان خانهء كلثوم بن هدم مسكن گزيد .
به روايتى پس از چند روز كه رسول خدا در قبا در ميان قبيلهء بنى عمرو بن عوف اقامت داشت و مسجد قبا را تأسيس كرد روز جمعه بيرون رفت و نماز جمعه را همراه صد مسلمان در مسجدى در وادى « رانوناء » در ميان قبيلهء بنى سالم بن عوف به جاى آورد . مردم قبائل از او مىخواستند كه نزد آنان بماند ، مىفرمود : خلَّوا سبيلها فإنّها مأمورة ( راه شترم را باز كنيد كه او مأمور است ) تا در محلهء مالك بن نجّار در زمينى مربوط به دو كودك : سهل و سهيل فرزندان عمرو كه تحت سرپرستى معاذ بن عفراء قرار داشتند زانو زد ، رسول خدا فرود آمد و ابو ايّوب انصارى بار سفر او را به خانهء خود برد ، رسول خدا به خانهء ابو ايوب رفت و همان زمين دو كودك را از معاذ خريد و در آنجا مسجدى ساختند و رسول الله هم خود در بناى مسجد همكارى مىكرد . پيامبر خدا صلَّى الله عليه و آله تا زمانى كه مسجد و حجره هايش براى زنان او ساخته شد در طبقهء تحتانى خانهء ابو ايوب سكونت داشت .
16 - 2 - 1 برخى از وقايع سال اول هجرت :
اول . قرارداد صلح بين اوس و خزرج . اوس و خزرج كه از ديرباز به دشمنى و

39