و بحر الفوائد فى شرح الفوائد ( شرح رسائل شيخ انصارى ) از آثار علمى ايشان است .
مترجم در سال 1319 هجرى قمرى در تهران وفات يافت و جنازه ايشان به نجف منتقل شد و در مقبرهء شيخ جعفر شوشترى دفن گرديد . ( ريحانة الادب ، 1 / 21 ، احسن الوديعة ، 1 / 100 ، الذريعة ، 1 / 122 و 274 ) شيخ محمد حسن مامقانى ( 1323 ه ) .
شيخ محمد حسن بن مولى عبد الله از فقهاى بزرگ و متقى شيعه و صاحب تأليفات متعدد است . شرح حال ايشان را فرزندش شيخ عبد الله مامقانى در رسالهء مخزن المعاني به تفصيل آورده است كه در ذيل كتاب مقباس الهداية خود در سال 1345 ه در نجف به چاپ رسانده است . وى بعد از فوت پدرش تحت سرپرستى صاحب فصول رشد كرد .
اساتيد او عبارتند از : سيد حسين كوه كمرى ، شيخ راضى نجفى ، شيخ حسن كاشف الغطاء و شيخ انصارى .
برخى از تأليفات مترجم عبارت است است از : بشرى الوصول إلى اسرار علم الاصول در 8 جزء ، غاية الأمل ، حاشية مكاسب ، ذرائع الاحلام فى شرح شرائع الاسلام . ( ريحانة الادب ، 3 / 433 ، أحسن الوديعة ، 1 / 137 ، نقباء البشر ، ص 409 / ش 819 ) شيخ محمد طه نجف ( 1323 ه ) .
مترجم فرزند شيخ مهدى نجف حكمآبادى تبريزى نجفى از مراجع تقليد در عصر خويش و از شاگردان شيخ مرتضى انصارى است . وى بعد از ميرزاى بزرگ به مرجعيت رسيد و به رغم سرازير شدن وجوه شرعى كما كان در نهايت سادگى مىزيست .
برخى از اساتيد او عبارتند از : شيخ عبد الرضا طفيلى در مقدمات ، شيخ جواد نجف ( دايى آن مرحوم ) در فقه و اصول ، سيد حسين كوه كمرى و شيخ محسن خنفر .
برخى از تأليفات مترجم عبارت است از : اتقان المقال فى علم الرجال ، الانصاف فى تحقيق مسائل الخلاف ، نعم الزاد و آثار ديگر كه شيخ آقا بزرگ تهرانى در طبقات اعلام الشيعة ( نقباء البشر ) آنها را به تفصيل بيان كرده است . ( نقباء البشر ، 961 / ش 1453 ، ريحانة الادب ، 2 / 415 ، احسن الوديعة ، 1 / 141 ) آخوند مولى محمد كاظم خراسانى ( 1329 ه ) .
او به سال 1255 در خراسان به دنيا آمد . پدرش شيخ حسين از فضلاى هرات خراسان بود و آخوند بخش عمدهء تحصيلات خود را پيش پدرش به انجام رساند و در سال 1277 به سبزوار ، مركز علمى آن روز ، عزيمت نمود و بعد از بازگشت و توقف كوتاه در خراسان براى تحصيل حكمت و فلسفه

287