اگر مرحوم شيخ پرچمدار عاليترين مرحلهء علم اصول است ، اين بدان معنى نيست كه عاليتر از اين مرحله وجود ندارد ، بلكه بدين معنى است كه تا كنون به وجود نيامده است ، ليكن امكان وجود هست . هم اكنون خود اين جانب مرحلهء بالاترى را در تصوّر دارم كه نياز به دقّت و مجال وسيعترى دارد و اكنون فرصت آن را ندارم .
با توضيحاتى كه تا كنون داده شد ، مقايسهء بين اصول مرحوم شيخ و اصول شاگردان و اتباع او به خوبى روشن شد و نيازى به بحث مجدد در اين باره نيست .
امر چهارم چرا مباحث اصولى مرحوم شيخ تنها در مورد قطع و أمارات و اصول دور مىزند ، آيا بحث در مورد مباحث الفاظ را به ديگران واگذار كرده است ، يا اين كه اين ، صرفا يك تصادف بوده است ؟
به نظر اين جانب اين صرفا يك تصادف نبوده است ، هدف مرحوم شيخ از نگارش رسائل اين بود كه آن قسمت از علم اصول را كه نياز به بازسازى و دگرگونى دارد و تا آن تاريخ هيچ كس عهده دار رفع اين نياز نشده بود ، بازسازى كند و تحول بخشد و اين قسمت منحصرا قسمت قطع و أمارات و اصول عمليه است نه مباحث الفاظ ، و الحق با تدوين كتاب بزرگ رسائل توانسته است اين مهم را به بهترين وجه تأمين كند . اما مباحث الفاظ به هيچ وجه نيازى به اين تحوّل نداشته است ، لذا بسيار صحيح و به جا بود كه اين قسمت را به امثال صاحب حاشيه واگذار كند و خود بدان دست نيازد . بديهى است در همه مسائل علمى اختلاف نظر وجود دارد ، ليكن مجرّد وجود اختلاف نظر در مسائل ، ضرورتى را براى تأليف جديد به بار نخواهد آورد . اين است سرّ پيشوايى آن مرد يگانه نسبت به عاليترين مرحله از مراحل علم اصول .
امر پنجم شيخ مرحوم در روند مبارزه با اخباريان چه نقشى داشت و چه معضلى را حلّ كرد ؟ با توجه به اشارات گذشته ، مرحوم شيخ در تدوين كتاب رسائل با دو دسته به سختى مبارزه كرد : يكى سنّيان و ديگرى اخباريان .
در مبارزه با اهل سنّت دو نحو مبارزه را انجام داد : منفى و مثبت ، و اين هر دو نحو تنها در مورد أمارات بود . در مبارزهء منفى ، شيخ بزرگوار همهء أماراتى را كه در استنباط

276