النهاية ، ابن كثير ، 12 / 67 ) ابن خشيش ( بعد از سال 408 ه ) .
محمد بن على بن خشيش ، مكنى به ابو الحسين بنا بر تصريح شيخ از اساتيد ايشان است . شيخ مىنويسد : « حدّثنا محمد بن على بن خشيش ابن نصر بن جعفر بن ابراهيم التميمىّ » . علامه حلى ، ابن خشيش را از شيوخ سنى شيخ مىشمارد . برخى از محققين تاريخ وفات مترجم را بعد از سال 408 ه احتمال مىدهند .
لازم است ذكر شود كه شيخ در الامالى مكررا عبارات « اخبرنا ابن خنيس » و « حدثنا ابن خنيس » را در جايى ذكر كرده كه روايت مربوط به استادش ابن خشيش است و شايد در عبارات اشتباهى به وجود آمده باشد . ( الامالى ، 1 / 316 و 323 و بعد از آن ، ايضاح الاشتباه ، علامه حلى ، 74 ، طبقات اعلام الشيعه قرن پنجم ، 174 و 186 ، الاجازة ، البحار ، 26 / 28 ، مقدمهء تبيان ، أي ) ابن مخلد ( 419 ه ) .
محمد بن محمد بن محمد بن مخلد ، مكنى به ابو الحسن از شيوخ شيخ طوسى در روايت است . شيخ در بارهء تتلمذش نزد او چنين تصريح مىكند : « اخبرنا ابو الحسن محمد بن مخلد فى ذى الحجة سنة سبع عشرة و أربعمائة فى داره درب السلولي فى القطيعة [1] » . علامه حلى مترجم را از شيوخ سنى شيخ مىشمارد . خطيب تاريخ تولد ابن مخلد را سال 329 ه و تاريخ وفاتش را سال 419 ه ذكر مىكند .
( الامالى ، 1 / 391 و 312 ، طبقات اعلام الشيعه قرن پنجم ، 186 ، تاريخ بغداد ، 3 / 231 ، الاجازة ، البحار ، 26 / 28 ، ماضى النجف ، 2 / 479 ) حمرانى .
محمد بن سليمان حمرانى و بنا بر قولى حمدانى يا حرانى ، مكنى به ابو زكريا از مشايخ شيخ طوسى شمرده شده است . شيخ مترجم را در رديف اساتيد خود چون مفيد ، غضائرى و ابن حسكه نام مىبرد . علامه مىگويد : حمدانى از اهل طوس و از شيوخ شيعى شيخ طوسى است . علامهء تهرانى مترجم را از مشايخ شيخ قبل از هجرت به عراق در سال 408 ه احتمال مىدهد . ( الفهرست طوسى ، 186 ، تنقيح المقال ، 3 / 122 ذيل 10793 ، الاجازة ، البحار ، 26 / 28 ، مقدمه تبيان ، تهرانى ، أي ) ابن سنان .
محمد بن سنان را محدث نورى از مشايخ شيخ در روايت مىداند و در اين

[1] . قطيعه به جاهايى گفته مىشود كه خلفاء براى موالى تقسيم مىكردند و آن در محله اى مقابل باب التبن واقع شده است . مانند قطيعة الربيع و قطيعة أم جعفر . ( رك . البلدان ، يعقوبى ، 19 ، مراصد الاطلاع ، 2 / 837 و 3 / 1105 - 1109 ، دليل خارطة بغداد ، مصطفى جواد و احمد سوسة ، 148 و 387 ، احسن التقاسيم ، مقدسى ، 120 ، غاية المرام ، عمرى ، 24 )

213