ملقب به اشعرى بنا بر تصريح شيخ از مشايخ ايشان است . شيخ طوسى در كتابهاى خود چنين تعبير مىكند : « اخبرنا » ، « أخبرنى » ابن ابى جيد قمى . برخى از محققين به شاگردى شيخ نزد او تأكيد كرده‌اند . بحر العلوم تاريخ وفاتش را بعد از سال 408 ه مىداند .
( رجال ، طوسى ، 444 ، رجال ، نجاشى 47 و 94 ، مقدمه رجال طوسى ، 36 ، تنقيح المقال ، 2 / 267 ذيل 8164 ) معدل ( 415 ه ) .
على بن محمد بن عبد الله بن بشران المعدل ، مكنى به ابو الحسين و معروف به ابن بشران المعدل از مشايخ شيخ طوسى است . شيخ با عبارت « اخبرنا ابو الحسين ابن على - كذا - بن محمد بن عبد الله بن بشران المعدل فى منزله ببغداد فى رجب سنة احدى عشرة و أربعمائة » از او ياد مىكند . علامه حلى مترجم را از شيوخ سنى شيخ مىشمارد . احتمالا مترجم در سال 415 ه از دنيا رفته و در باب حرب [1] دفن شده است . ( الامالى ، 2 / 8 ، طبقات اعلام الشيعه قرن پنجم ، 126 ، الاجازة ، البحار ، 26 / 28 ، مستدرك الوسائل ، 3 / 509 ، المنتظم ، ابن جوزى ، 8 / 18 ) ابن شاذان [2] ( 425 ه ) .
محمد بن احمد بن شاذان ، مكنى به ابو الحسن يا ابو على ، موصوف به بغدادى و قمى از مشايخ شيخ طوسى است . شيخ به شاگرديش نزد وى چنين تصريح مىكند : « اخبرنا عنه ابو الحسن بن شاذان » و در ترجمه حسن بن محمد بن يحيى مىگويد : « اخبرنا عنه ابو الحسين بن ابى جعفر النسابة ، و ابو على بن شاذان من العامة » . علامه مترجم را از مشايخ سنى شيخ مىشمارد . برخى از مورخين او را اشعرى مذهب مىدانند . از ابن شاذان تأليفاتى باقى مانده است . در مورد تاريخ وفات وى اختلاف است : برخى سال 425 ه و گروهى سال 426 ه و دسته اى سال 420 ه را ذكر كرده‌اند . ( الامالى ، 2 / 295 ، الاجازة ، البحار ، 26 / 28 ، رجال ، طوسى ، 465 ، المنتظم ، 8 / 87 ، مرآة الجنان ، يافعى ، 3 / 44 ) ابن أبى الفوارس ( 412 ه ) .
محمد بن احمد بن ابى الفوارس ، مكنى به ابو الفتح و

[1] . باب حرب مقبره اى در بغداد است كه برخى از علماء مانند احمد بن حنبل و بشر حافى در آنجا دفن شده‌اند . مقبرهء مذكور به حرب بن عبد اللَّه بلخى يكى از فرماندهان ابو جعفر منصور عباسى منسوب است . ( رك . معجم البلدان ، 1 / 444 ، 2 / 234 ، مراصد الاطلاع ، 1 / 144 و 360 ، غاية المرام ، عمرى ، 24 )
[2] . ابن شهرآشوب در معالم العلماء ، ص 104 « محمد بن على بن الحسن بن شاوان القمي » ذكر كرده و بغدادى در هدية العارفين ، 2 / 63 ، « محمد بن احمد بن على بن الحسين ابن شاذان القمي » ذكر كرده است .

211