قول غالب ترجمه نويسان در سال 423 ه از دنيا رفته است . ( رجال ، طوسى ، 450 ، رجال ، نجاشى ، 68 ، اعيان الشيعه ، 10 / 50 ، مقدمهء رجال طوسى ، بحر العلوم ، 35 ، تأسيس الشيعه ، 100 ) نجاشى ( 450 ه ) . [1] احمد بن على بن عباس نجاشى اسدى ، مكنى به ابو العباس يا ابو الحسين ، صاحب كتاب الرجال از اساتيد مسلم و مورد وثوق در علم رجال است و غالبا هنگام تعارض قول وى با ديگران حتى شيخ طوسى قول ايشان مقدم داشته مىشود .
نجاشى معاصر شيخ و سيد مرتضى و يكى از شاگردان شيخ مفيد بود . جاى ملاحظه است كه شيخ طوسى نه در كتاب رجال و نه در فهرست نامى از نجاشى نياورده است ، در حالى كه نجاشى در رجال خود ترجمه شيخ را البته مختصر آورده است .
علامه حلى نجاشى را از شيوخ شيخ طوسى نام مىبرد و برخى از محققين با اين نظر موافقند . شيخ بهائى مىنويسد : نجاشى در قرائت با شيخ همراه بود و هر دو در درس شيخ مفيد و غضائرى حاضر مىشدند .
نجاشى در ماه صفر سال 372 ه به دنيا آمد و در جمادى الاولى سال 450 ه از دنيا رفت . ( روضات الجنات ، 17 ، أمل الآمل ، ق 21 / 20 ، تنقيح المقال ، 1 / 63 ، لؤلؤة البحرين ، 405 ، رجال ، علامه ، 21 ، الاعلام ، زركلى ، 1 / 166 ) ابن الصلت ( 409 ه ) .
احمد بن محمد بن موسى بن الصلت اهوازى ، معروف به ابن ابى الصلت ، مكنى به ابو الحسن يكى از علمائى است كه شيخ از آنها روايت كرده است و جزء مشايخ شيخ و نجاشى است . شيخ خود با لفظ « اخبرنا » و « أخبرنى » از وى نقل روايت مىكند . علامه حلى در الاجازة الكبيرة به بنى زهره ، ابن ابى صلت را از مشايخ شيخ طوسى از اهل سنت معرفى مىكند . غالب مصادر به تاريخ تولد مترجم اشاره اى ندارند ولى بحر العلوم سال 317 ه را سال تولد وى ذكر مىكند . ابن صلت در سال 409 ه از دنيا رفته است ( أمل الآمل ، ق 2 / 27 ، اعيان الشيعه ، 44 / 36 ، روضات الجنات ، 584 ، الاجازه ، البحار ، 26 / 28 ، مقدمه رجال ، بحر العلوم ، 35 ، طبقات اعلام الشيعه قرن پنجم ، تهرانى ، 26 ) ابن حسكه .
جعفر بن حسين بن حسكه قمى ، مكنى به ابو الحسين جزء مشايخ شيخ

[1] . نجاشى از معاصران اساتيد شيخ و خود شيخ است و از نظر علمى از برجستگان به شمار مىرود و ذكر نام و ترجمه او در رديف مشايخ شيخ فقط به عنوان ثبت نام او در زمره دانشمندان دورهء چهارم است .

206