بر كنايه يا هر دو وجود داشته باشد كه در اين صورت بر مقتضاى دليل حمل مىشود .
حكم معناى لغوى و عرفى ، يا معناى عرفى و شرعى همانطور است كه در لغوى و شرعى دانسته شد . [1] اساتيد و مشايخ حديثى شيخ طوسى [2] شيخ مفيد [3] ( - 3 - 3 - 3 ) سيد مرتضى [4] ( - 3 - 3 - 3 ) غضائرى ( 411 ه ) .
حسين بن عبيد الله بن ابراهيم غضائرى ، مكنى به ابو عبد الله از علماى بزرگ شيعه و از اساتيد شيخ طوسى بود . شيخ خود به شاگرديش نزد غضائرى تصريح دارد . تاريخ تولد مترجم معلوم نيست ولى سال 411 ه سال وفات او ذكر شده است . ( رجال ، طوسى ، 449 - 474 ، رجال ، نجاشى ، 55 ، رجال ، علامهء حلى ، 50 ) قزوينى ( 408 ه ) .
احمد بن ابراهيم قزوينى ، بنا به گفتهء خود شيخ وى از اساتيد ايشان بوده است . سال وفات مترجم به حدود سال 408 ه بر مىگردد . ( فهرست ، طوسى ، 214 ، روضات الجنات ، 584 ، مستدرك الوسائل ، 3 / 506 ) ابن عبدون ( 423 ه ) .
احمد بن عبد الواحد بن احمد بزاز ، معروف به ابن الحاشر و ابن عبدون ، مكنى به ابو عبد الله . شيخ با عبارت « أخبرنى » و « اخبرنا » به استماع حديث از مترجم تصريح مىكند و در كتاب رجال خود به دريافت اجازهء نقل روايت چنين اشاره مىكند : و سمعنا منه و اجاز لنا بجميع ما رواه . غالب مصادر معتبر رجالى به شاگردى شيخ نزد ابن عبدون متعرض شده‌اند . ولى غير از بحر العلوم ديگران به تاريخ تولد وى اشاره نكرده‌اند . بحر العلوم در مقدمه رجال شيخ سال 330 ه را ذكر مىكند . ابن عبدون بنا بر

[1] . همان ، 19 - 25 .
[2] . معرفى اساتيد و شاگردان شيخ طوسى از كتاب الشيخ الطوسي تأليف حسن عيسى حكيم ( الاداب ، نجف اشرف ، چاپ اول ، 1395 ه - 1975 م ) نقل مىشود كه به وسيله آقاى سيد طه مرقاتى ترجمه شده است .
[3] . رك . الفهرست ، طوسى ، 186 ، الامالى ، طوسى ، 1 / 61 ، معالم العلماء ، ابن شهرآشوب ، 101 ، بحار الأنوار ، علامه مجلسى 26 و 28 ، رجال ، علامه حلى ، 127 ، رجال ، ابن داود ، ق 1 ، 333 ، المنتظم ، ابن جوزى ، 8 / 11 ، شعب المقال ، نراقى ، 100 ، أمل الآمل ، حر عاملى ، ق 2 ، 304 .
[4] . رك . الفهرست ، طوسى ، 125 ، رجال ، طوسى ، 486 ، رجال ، نجاشى ، 206 ، تاريخ بغداد ، خطيب ، 11 / 402 ، معالم العلماء ، ابن شهرآشوب ، 61 ، رجال ، علامه حلى ، 94 .

205