كرده است به اين كه در نظر دارد كتاب مستقلى در بارهء جواز اظهار معجزات به دست غير پيامبران تأليف كند . [1] 4 . انقاذ البشر من الجبر و القدر :
رساله اى است كوچك در كلام كه در آن سيد با اسلوب خطابى بليغ ، مسألهء قضا و قدر را بررسى كرده و آيات بسيارى از قرآن را در مقام استدلال بر رأى خود ذكر كرده است و ضمنا تاريخ اين عويصه را از روز پيدايش آن به وسيلهء « معبد جهنى » و « ابو الاسود دؤلى » تا روزگار خويش بيان داشته است .
اين رساله در سال 1935 م به كوشش شيخ على خاقانى در حدود نود صفحه به قطع كوچك در نجف به چاپ رسيده است . نام اين رساله در اجازهء بصروى [2] نيامده ولى در معالم العلماء مذكور است . [3] سيد در اين رساله به يكى از مؤلفات خود به نام صفوة النظر اشاره كرده است . [4] 5 . المحكم و المتشابه :
رسالهء كوچكى است كه در ايران ضمن چند رسالهء ديگر در 128 صفحه به قطع كوچك به چاپ رسيده است . در اين رساله از ناسخ و منسوخ ، محكم و متشابه ، عامّى كه از آن خاص اراده شده ، تحريف در قرائت ، فرق بين رخصت و عزيمت ، و مطالب ديگر بحث شده است .
فهرست نويسان اين رساله را به سيّد نسبت داده‌اند ، ولى در صفحهء اول رساله نص صريح است بر اين كه اين رساله همه از تفسير محمّد بن ابراهيم بن حفص النعماني - كه قبل از عصر مرتضى مىزيسته - نقل شده است ، بنا بر اين وجهى براى نسبت رساله به سيد جز اين كه او ناسخ رساله باشد نيست . اين رساله در ضمن فهرست كتبى كه بصروى روايت كرده نيست ، ولى صاحب بحار و شيخ شهيد در حواشى خلاصه ، اين رساله را در عداد تأليفات سيد ذكر كرده‌اند . [5] 6 . تنزيه الانبياء :
اين كتاب در 189 صفحه ، در ايران به چاپ سنگى رسيده

[1] . ادب المرتضى ، 137 به نقل از شافى ، 1 / 145 .
[2] . اجازهء بصروى اجازه نامه اى است كه سيد مرتضى در سال 417 هجرى به يكى از شاگردان خود به نام ابو الحسن ، محمّد بن محمّد البصروى فقيه ، داده كه در آن اجازه نامه مؤلفات خود را شماره كرده ، و اجازهء روايت آنها را داده است . صورت اين اجازه هم اكنون در خزانهء كتابخانهء آستان قدس موجود است ، ( به فهرست كتابخانه ، كتب خطى ، ج 2 ، ص 39 باب فقه مراجعه شود ) و نيز كتاب رياض العلماء خطى در صفحه 480 - 482 صورت اين اجازه را ثبت كرده است . ( ادب المرتضى ، 131 )
[3] . ص 101 .
[4] . ص 81 .
[5] رياض العلماء خطى ، ص 485 - 487 . ( ادب المرتضى ، 139 )

162