اهميت است ، زيرا : قديمترين كتاب فقهى شيعه است كه متعرض مسائل خلافى شده و اقوال مختلفهء در آن مسائل را بيان داشته ، و بعلاوه فقه شيعهء اماميه را بر اساسى محكم و حججى قوى بنا نهاده است و فقهاء متأخر چون شيخ طوسى و علامه حلى و ديگران از اين روش پيروى كرده ، و تأليفات فقهى خود را بر اين پايه استوار داشته‌اند .
در اين كتاب ، شريف مرتضى برخى از تأليفات خود را مانند مسائل ابى عبد الله بن التبان [1] و مسائل الخلاف [2] و مسائل اهل الموصل [3] و المسائل الطرابلسيات [4] و اصول الفقه [5] نام برده است .
سيد مرتضى انتصار را پس از سال 420 تأليف كرده است . [6] 2 . الناصريات :
اين كتاب بر 207 مسألهء فقهى و اعتقادى مشتمل است و سيد مرتضى آن را در مقام شرح و نقد و تسديد فقه جدّ خود ، حسن اطروش ، صاحب « ديلم » و « طبرستان » تأليف كرده است .
صاحب ادب المرتضى گويد : معروف است كه « حسن اطروش » زيدى بوده ، ولى بسيارى از علماء اماميه او را شيعهء اثنا عشرى مىدانند ، و بر حسب آن چه از همين رساله به دست مىآيد او امامى اثنا عشرى نبوده ، زيرا در بيشتر مسائل فرعى ، و بسيارى از مسائل اعتقادى بر خلاف مذهب اماميّه حكم كرده است و براى اثبات نظر خود به مسألهء 205 و 207 استشهاد كرده است . [7] اين كتاب به سال 1276 ه در ضمن الجوامع الفقهية در ايران چاپ شده ، و از اين لحاظ حائز اهميت است كه أولا مذهب « الناصر » و دعوت او را در بلاد ديلم بيان داشته ، و ثانيا مذاهب مختلف خصوصا مذهب زيدى و اثنا عشرى را در يك جا جمع كرده است .
سيد در اين كتاب نيز بعضى از مؤلفات خود را از جمله : كتاب الخلاف [8] و مسائل اصول الفقه [9] و العدد [10] و تنزيه الانبياء [11] نام برده است .

[1] . ص 5 .
[2] ص 6 و 84 .
[3] ص 11 و 82 و 120 .
[4] . ص 62 .
[5] ص 121 .
[6] . رجوع شود به صفحهء 5 كه به جواب مسائل اهل موصل ارجاع داده و خود گويد : در سال 420 وارد شده است .
[7] . رك . به ادب المرتضى ، ص 65 - 66 و 134 - 135 .
[8] . ص 2 و 3 و مسألهء 24 ، 25 ، 34 ، 35 ، 46 .
[9] مسألة 81 و 137 .
[10] . مسألة 127 .
[11] مسألة 205 .

160