المقالات فى المذاهب و المختارات افزوده شود و كسى در اين كار بر من سبقت ندارد .
به هر حال بايد اعتراف كرد كه شيخ مفيد از احيا كنندگان بزرگ علوم اسلامى و از مروجان سخت گوش فرهنگ شيعى و از نشردهندگان فقه اماميه است و به حق ، هم در حال حيات و هم حال مماتش براى شيعيان مفيد بود و خواهد بود . ( رجال نجاشى ، 283 ، فهرست شيخ طوسى ، 157 ، معالم العلماء ، 113 ، لسان الميزان ، 5 / 368 ، طبقات اعلام الشيعة : النابس فى القرن الخامس ، 186 ، ريحانة الادب ، 4 / 58 ، الاعلام ، 7 / 21 ، روضات الجنات ، 4 / 24 ، ميزان الاعتدال ، 3 / 131 ، الذريعة ، 1 / 302 و 509 ) سيد مرتضى [1] ( 436 ه ) .
على بن الحسين ، ملقب به سيد مرتضى و علم الهدى از بزرگان فقهاى اماميه در سال 355 هجرى در بغداد به دنيا آمد . پدرش ، ابو احمد ، - كه براى او نيز مورخان القابى چون « اجل ، طاهر ، اوحد ، ذو المناقب » آورده‌اند - حسين نام داشت و نقيب طالبيان در بغداد و فرزند موسى بن محمّد بن موسى بن ابراهيم بن موسى الكاظم ( هفتمين امام شيعهء اماميه ) بود .
مادرش فاطمه فرزند حسن ، ملقب به « الناصر الصغير » نقيب علويان در بغداد ، و حسن فرزند احمد بن الحسن ( الناصر الكبير الاطروش ) بن على بن الحسن بن على بن عمر الاشرف بن على ، زين العابدين ( چهارمين امام شيعهء اماميه ) بود و بنا بر اين از طرف مادر نسب او به علويان طبرستان مىرسد .
از كتب بسيار به دست مىآيد كه پدر و اجداد سيد مرتضى داراى مقامات عالى و مناصب رفيع ظاهرى و معنوى بوده‌اند [2] و چنان كه از سلسلهء نسب او هويداست از ناحيهء ابوين با فاصلهء كوتاهى به امامين همامين « موسى الكاظم » و « على بن زين العابدين »

[1] . ترجمهء سيد مرتضى قدس سره در كتب تواريخ و تراجم عامه و خاصه مانند معجم الادباء تأليف ياقوت حموى و وفيات الاعيان تأليف ابن خلكان و روضات الجنات تأليف سيد محمّد باقر خوانسارى و ريحانة الادب تأليف ميرزا محمّد على مدرس تبريزى خيابانى مسطور است و اختلاف قابل توجهى بين آنها مشهود نيست ، ولى مبسوطترين كتابى كه در اين قسمت يافتم كتاب ادب المرتضى تأليف دكتر عبد الرزاق محى الدين است كه به عنوان رسالهء دكترى نگارش يافته و در بغداد مطبعة المعارف در سال 1957 ميلادى به طبع رسيده است ، اين جانب قسمت مهم اين ترجمه را با اصلاحاتى از آن كتاب اخذ كرده‌ام .
[2] . رك . شرح ابن ابى الحديد ، 1 / 10 ، و منهج المقال ، 27 و كامل ابن اثير و منتظم ابن جوزى ، حوادث سالهاى 301 و 310 و 400 ه ، و ناصريات ، 1 و كتب ديگر .

147