جرفادقانى ، وحيد بهبهانى در تعليقه اش به منهج المقال ، مجلسى به نقل از ابن طاوس ، شيخ بهائى در خاتمهء وجيزه ، مجلسى در وجيزه و بحار ، شيخ ابو على حائرى در منتهى المقال ، مولى على كنى در توضيح المقال ، سيد مصطفى تفرشى در نقد الرجال ، ميرزا ابو القاسم نراقى در شعب المقال ، شيخ اسد الله شوشترى در مقابس ، خوانسارى در روضات ، سيّد مهدى بحر العلوم در فوائدش همه و همه در تعظيم و تبجيل ، در صدق و حفظ و صفات و ساير ملكات ، سخت وى را ستوده‌اند .
صدوق قدّس سره در آغاز در مولد خويش : شهر مقدس قم بيش از 20 سال تحت سرپرستى پدر بزرگوارش رشد كرد و در اين شهر علاوه بر پدر ، از بزرگان بسيارى از جمله : محمّد بن الحسن بن احمد بن الوليد و حمزة بن محمّد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زيد بن علىّ عليهم السّلام بهره برد و خود به آموزش ديگران پرداخت . در ماه رجب سال 339 به طلب حديث از شهر قم خارج شد و سپس به سفرهاى پى در پى پرداخت . در آغاز به دعوت امير ركن الدّولهء بويهى و ديگر اهالى در رى سكنى گزيد ، عامّهء مردم براى اخذ احكام ، دانشپژوهان هم براى اخذ علوم و معارف گرداگرد او حلقه زدند ، او خود هم از اين غفلت نورزيد كه از دانشمندان آن سامان بهره گيرد . در رجب سال 347 در رى از ابو الحسن محمّد بن احمد بن على بن أسد أسدى ، معروف به ابن جرارهء برذعى ، يعقوب بن يوسف بن يعقوب ، احمد بن محمّد بن الصقر صائغ ، ابو على احمد بن محمّد بن الحسن قطَّان ، معروف به ابو على بن عبد ربّه رازى حديث مىشنيد .
بعد از اين سفر به سفرهاى ديگر رفت و از مشايخ حديث و صاحبان فضل ، حديث شنيد و بهره برد و خود نيز آثارى به جاى نهاد .
در خراسان ، چند بار به مشهد مقدّس سفر كرد و در برخى از اين سفرها چند مجلس از مجالس خود را تحرير نمود .
در استرآباد گرگان از ابو الحسن محمّد بن القاسم مفسّر تفسير امام عسكرى عليه السّلام و از ابو محمّد ، القاسم بن محمّد استرآبادى و أبو محمّد ، عبدوس بن علىّ بن العباس گرگانى و محمّد بن على استرآبادى حديث شنيد .
در نيشابور عده اى به دور او گرد آمدند و سؤالاتى مطرح كردند و پاسخهاى خود دريافت مىداشتند ، و خود نيز از مشايخ مشهور آن سامان چون ابو على عطَّار ، ابو منصور ، احمد بن ابراهيم بن ابى بكر خوزى ، و ابو سعيد ، محمّد بن الفضل بن محمّد بن اسحاق مذكَّر نيشابورى ، معروف به معلَّم ، و ابو الطَّيّب ، الحسين بن احمد بن محمّد رازى ، و ابو سعيد ،

135