ناحيهء شرقى ، مكان فعلى انتقال يافت . [1] ابو القاسم ، جعفر بن محمد بن جعفر بن موسى بن قولويه ( 368 ه ) ، صاحب كامل الزّياره شاگرد كلينى و استاد شيخ مفيد ، صاحب تأليفات بسيار از جمله كتابهايى در فقه به عدد كتب فقه . [2] علىّ بن الحسين بن موسى بن بابويه قمىّ ( 329 ه ) ، پدر شيخ صدوق . وى داراى تأليفات بسيارى است كه تعداد زيادى از آنها در فقه ، ابواب مختلف فقه و برخى از مسائل فقهى است از قبيل كتاب الشّرائع ، كتاب النكاح ، كتاب المواريث ، كتاب الحجّ ، كتاب الصّلاة ، كتاب الجنائز ، كتاب النساء و الولدان ، كتاب الوضوء ، كتاب مناسك الحجّ ، كتاب التّسليم و علاوه بر اينها كتابهايى هم در موضوعات مختلف ديگر دارد : از قبيل كتاب الامامة و التّبصرة من الحيرة ، كتاب الاملاء ، كتاب المنطق كتاب الإخوان ، كتاب التفسير ، كتاب قرب الإسناد و چنان كه ابن نديم در فهرست خود پس از وصف او به فقاهت و ثقه بودن ، نقل مىكند : در پشت جزئى ( صفحه اى ) به خط فرزندش ابى جعفر ديده است كه به فلان كس اجازه دادم كتب پدرم را كه دويست كتاب است روايت كند . [3] ابن بابويه در سال 329 يا 328 در شهر قم وفات يافت و همان جا در جوار فاطمهء معصومه عليهما السّلام دفن شد ، و قبر او مزار مؤمنان است . [4] محمّد بن علىّ بن حسين بن موسى بن بابويه ( 381 ه ) ، مكنّى به ابو جعفر و معروف به ابن بابويه و صدوق ، رئيس محدّثان شيعه و يكى از بزرگترين اركان شريعت .
مترجمان و فهرست نويسان و اجازه دهندگان همگى در مدح و ثناى وى و آثار گرانقدرش داد سخن در داده‌اند : شيخ الطائفه در رجال و فهرست ، نجاشى در رجال ، خطيب بغدادى در تاريخ ، رشيد الدين سروى در معالم العلماء ، علَّامهء حلَّى در خلاصه ، حسن بن داود در رجال ، ابن ادريس در سرائر ، شيخ حسين پدر شيخ بهائى در درايه ، سيّد شفيع جاپلقى در الرّوضة البهيّة ، فخر المحقّقين در اجازه اش به شيخ شمس الدين محمّد بن صدقه ، محقق كركى در اجازه اش به ميسى ، شهيد ثانى در اجازه اش به شيخ حسين بن عبد الصمد حارثى ، مولى حسن على بن مولى عبد الله شوشترى در اجازه اش به شيخ محمّد تقى مجلسى ، مولى ابو القاسم جرفادقانى در اجازه اش به مولى مهر على

[1] . همان ، 47 - 49 .
[2] تنقيح المقال ، 1 / 223 .
[3] . همان ، 2 / 284 ، صاحب قاموس الرجال نظر ابن نديم را ردّ مىكند .
[4] . همان ، 2 / 283 و ريحانة الادب ، 7 / 401 .

134