علوم آلى است و به عنوان ابزار مهمى در دست فقيه براى استنباط احكام شرعى قرار دارد و بررسى تحولات علم فقه بدون توجه به سير دگرگونى و تكامل علم « اصول فقه » تقريبا غير ممكن است ، لذا علاوه بر ذكر ادوار علم فقه ، بخش چهارم به بررسى سير تطور علم اصول فقه اختصاص يافته است . بنا بر اين ، كتاب حاضر بعد از مقدمه در چهار بخش سامان يافته است :
بخش اول : عصر تشريع بخش دوم : مختصرى در بارهء ادوار فقه اهل سنت و فقهاى آنان بخش سوم : ادوار فقه شيعه و معرفى فقها و دانشمندان شيعه بخش چهارم : ادوار علم اصول فقه و دانشمندان اين علم 2 - 0 عصر تشريع اين عصر از بعثت رسول اكرم تا رحلت آن بزرگوار را در بر مىگيرد . در اين دوره در اين باره بحث خواهد شد كه آيا قرآن در زمان حيات رسول خدا صلَّى الله عليه و آله صلى الله عليه و آله جمع و تدوين شده است يا در عصر خلفاى راشدين ؟ آيا پيغمبر هم اجتهاد مىكرده است ؟ و نيز آيا صحابه و ديگر أعلام آن عصر اجتهاد مىكرده‌اند ؟ در ادامهء مباحث در اين بخش مختصرى از زندگى پيامبر آورده مىشود كه در عين اختصار جامع مطالب عمده است .
در همين بخش كاتبان وحى نيز معرفى خواهند شد .
3 - 0 ادوار فقه اهل سنت 1 - 3 - 0 دوره هاى تحوّل فقه اهل سنت عبارتند از :
دورهء اول : عصر صحابه ( كبار و صغار ) دورهء دوم : عصر تابعين دورهء سوم : عصر پيشوايان مذاهب دورهء چهارم : عصر توقف اجتهاد و گزينش مذاهب دورهء پنجم : عصر تقليد محض دورهء ششم : عصر حاضر 2 - 3 - 0 دورهء اول گر چه در حقيقت از سال يازدهم تا حدود پايان قرن اول هجرت را شامل مىشود ولى چون در اين كتاب به ناچار زمان صحابهء صغار در مواردى در دورهء تابعان

13