كلام در اين مورد نيست .
تتبع اروپائىها و كتاب نرشخى [1] از آثارى كه در دست است معلوم مىشود كه نسخ خطى ترجمهء كتاب تاريخ بخاراى نرشخى را اولين بار سر الكساندر برنز Sir AlexanderBurnas از بخارا به اروپا آورد ، او در سال 1832 به بخارا رفت و نسخه را خريد و پس از باز گشت آن را به انجمن آسيائى Royal Asiatic Society داد . نه سال بعد از آن مستشرق روسى . و .
خانيكف N . V . Khanikov كه سه نسخهء خطى از آن را در بخارا يافته بود به موزهء سنپطرزبورگ سپرد .
در سال 1858 مستشرق ديگر روسى پ . لرچ P . Lerch در هيئت سرهنگ ن . س .
ايگناتيف Col . N . S . ignatiev به بخارا و خيوه رفت و با مجموعهء فراوانى از سكه و نسخ خطى مراجعت نمود و در بين آنها نسخه‌اى از كتاب نرشخى بود كه به موزهء آسيايى سن پطرزبورگ اهدا كرد .
گرچه اطلاع صحيحى در دسترس نيست ولى گمان مىرود كه ش . شفر C . Schefer در همان زمان نسخهء خود را در اسلامبول به دست آورد كه پس از مرگش در كتابخانهء ملى پاريس ضبط شد .
و همچنين يك آمريكايى به نام يوچين شويلر Eugene Schuyler نسخه‌اى از اين كتاب را همراه نسخه هاى ديگر در سال 1885 ميلادى دوازده سال پس از تاريخى كه آن را در بخارا خريده بود به كتابخانهء انجمن شرقى آمريكا هديه كرد . بدين ترتيب نسخ متعددى در كتابخانه هاى اروپائى گرد آمد كه مدت بسيارى دست نخورده بماند و مورد استفاده مورخان و دانشمندان واقع نشد .
پ . لرچ P . Lerch اولين كسى بود كه در اثر خود راجع به مسكوكات ( بخاراخدات ) يا امراى محلى بخارا از كتاب تاريخ نرشخى استفاده زياد كرد .
كتاب تاريخ بخاراى ا . وامبرى A . Vambery اثر نرشخى را مورد

[1] - از مقدمهء ترجمهء انگليسى تاريخ ترشخى فراى ص 13

مقدمه 22