1 - مجد الدّين كرمانى 2 - صدر الافاضل قاسم پسر حسين خوارزمى ( م 555 ق ) 3 - تاج الدّين عيسى پسر محفوظ 4 - حميد الدّين ابو عبد الله محمود بن عمر نجاتى نيشابورى ، كه شرح خود را بساتين العلماء [1] ناميده ( معروف به شرح نجاتى ) و در آغاز آن گفته است : پس از بررسى پنج شرح اين گزارش را نوشته‌ام و به تبريز ( در 709 ه . ق . ) به پايانش رسانيده ، سپس آن را بر قطب شيرازى خواندم و به دستور او بر آن افزودم و به سال 721 ه .
ق . به پايان رسانيدم ( نسخهء خطى از اين شرح در كتابخانهء مجلس شوراى ملى ايران هست ) .
5 - جرفادقانى ، كه كتاب را به فارسى ترجمه كرده ( و همين كتاب حاضر است ) .
6 - شيخ احمد معين بن علىّ بن عمر عددى دمشقى ( 1089 - 1173 ) ه . ق .
آن را به سال 1148 ه . ق . تفسير كرده و به نام الفتح الوهبى ( معروف به شرح منينى ) در مصر به سال 1286 ه . ق . در دو جلد چاپ كرده است [2] .
7 - صاحب ذريعه در ج 4 ص 116 گويد : « حاج ميرزا على ثقة الاسلام تبريزى ( مقتول در 1330 ه . ق . ) نيز آن را به امر امير نظام به فارسى ترجمه كرده است » ، ولى آنچه محقق است مرحوم ثقة الاسلام همهء كتاب را ترجمه نكرده ، بلكه رساله بثّ - الشّكوى را كه قسمت ديگرى از تاريخ عتبى است به فارسى در آورده ، و اين ترجمه در سال 1316 ه . ق . به امر حسينعلى خان امير نظام والى آذربايجان انجام گرفته است

[1] - نام كامل كتاب « بساتين الفضلاء و رياحين العقلاء فى شرح تاريخ العتبى » است . رك : تاريخ ادبيات در ايران تأليف دكتر صفا ، ج 1 ص 376 .
[2] - رك : فهرست كتب خطى قرائت خانهء تربيت تبريز ، ص 194 ، از همين شرح ( فتح الوهبى ) در تصحيح كتاب حاضر و شرح مشكلات آن استفاده شده است .

مقدمة 23