بتفصيل سخن مىگويد و در اين قسمت هم مانند طبرى كه بعد از وى آمده است بايد از كتب هشام بن محمد بن سائب كلبى كه ابن نديم آنها را نام مىبرد ، [1] و مأخذ ديگرى طبرى استفاده كرده باشد . كريستن سن مىنويسد : ظاهراً مطالبى كه يعقوبى و مسعودى و جاحظ در كتاب التاج در باب طبقات و درجات دربار ساسانى نقل كرده‌اند ، مآخوذ از « گاهنامك » هاى قديم است . و نيز مىگويد : گاهنامك يا فهرست رجال ساسانى كه در آن نام و منصب همهء بزرگان ايرانى به ترتيب مقامى كه داشته‌اند ، ثبت بوده ، جزوى از « آيين نامك » بشمار مىآمده است .
بگفتهء وى تاريخ يعقوبى يكى از منابع عمدهء تاريخ ساسانيان و از قديمترين و مهمترين تأليفات در اين زمينه است . [2] وى در چند مورد از كتاب خويش ( ص 132 ، 134 ، 221 ، 289 ، 359 ح ، 543 و ما بعد ) دربارهء ساسانيان ، بگفتهء يعقوبى در تاريخ استناد كرده و فهرست

[1] - ر . ك . فهرست ص 140 .
[2] - كريستن سن منابع تاريخ ساسانيان را بدين ترتيب مىشمارد ، تاريخ يعقوبى ( نيمهء دوم قرن نهم ميلادى ) . تاريخ ابن قتيبه ( متوفى بسال 889 ) ، در كتاب عيون الاخبار اين قتيبه هم مطالب مهم راجع بتاريخ عهد ساسانيان مسطور است . كتاب اخبار الطوال دينورى ( متوفى بسال 895 ) . تاريخ طبرى ( متوفى بسال 923 ) . تاريخ اوتيخيوس ( سعيد بن بطريق پيشواى مسيحيان اسكندريه متوفى بسال 940 ) . مروج الذهب مسعودى ( متوفى در حدود 956 ) و كتاب التنبيه و الاشراف همين مؤلف . تاريخ حمزهء اصفهانى كه در سال 961 تأليف شده است . تاريخ فارسى بلعمى كه در 963 از طبرى نقل شده است . تاريخ مطهرين طاهر المقدسى كه در سال 966 تأليف گرديده است . شاهنامهء فردوسى ( متوفى در سال 1020 ) . غرر اخبار الملوك ثعالبى ( متوفى بسال 1038 ) . نهاية الارب فى اخبار الفرس و العرب كه كتابى عربى و مؤلف آن مجهول و ظاهراً در نيمهء نخستين قرن يازدهم ميلادى تدوين شده است . فارس نامهء فارسى كه در اوايل قرن دوازدهم بقلم مؤلفى كه او را ابن البخلى مىخوانند نگاشته شده است . مجمل التواريخ و القصص . سپس كريستن سن ميگويد كتب ابن مسكويه و ابن الاثير و مورخان جديدتر مثل ابو الفدا و حمد الله مستوفى قزوينى ( تاريخ گزيده ) ، و ميرخوند و غيره از حيث اهميت بپايهء كتب سابق الذكر نمىرسند ، زيرا كه در خصوص تاريخ ساسانيان چندان چيزى كه اضافه بر كتب اقدمين باشد ، در بر ندارند . كريستن سن پس از آنكه بمنابع و مآخذ اين كتب در تاريخ ساسانيان اشاره مىكند ، مىگويد ، روايات ديگرى كه باز از خوذاى نامك گرفته شده ، در كتابهاى يعقوبى و مسعودى و كتاب مختصر مطهر و فردوسى و ثعالبى ديده مىشود . . . در اكثر رواياتى كه مؤلفان مذكور از خوذاى نامك نقل كرده‌اند ، مطالبى از ساير مآخذ پهلوى مثل آيين نامك و گاهنامك و تاجنامك و اندرزها و رمانهاى عاميانه گرفته و داخل نموده‌اند .

مقدمهء مترجم 32