مجلد آن راجع بوقايع قبل از اسلام ، و مجلدات ديگر راجع به وقايق و شرح حكومت خلفاى اسلامى است ، توصيف شده است ، و دخويه هم در موقعى كه در سال 1860 ميلادى ، در مقدمهء قسمت مربوط به مغرب كتاب البلدان ( يعنى نخستين اثرى كه از يعقوبى انتشار يافته ) راجع بكتابهاى تاريخى يعقوبى بحث كرده و تذكر داده كه مسعودى و حاجى خليفه كتاب « تاريخ العباسيه » را ستايش مىكنند ، متوجه نبوده است كه خود آن كتاب در كتابخانهء كمبريج موجود است و در فهرست پرستن هم نام آن آمده است . [1] عجب آنكه هوتسما هم در زمانى كه با خون دل تاريخ يعقوبى را از روى نسخهء بسيار درهم كمبريج طبع و نشر مىكرده ، توجه نداشته است كه نسخهء ديگرى از اين كتاب « طوپ قاپو » موجود است . [2] جزء اول اين كتاب در تاريخ عمومى قبل از اسلام و داراى شش باب است :
باب اول در تاريخ قديم مطابق كتب موسويان .
باب دوم تاريخ اهل هند .
باب سوم تاريخ يونان و روم با ذكر كتابهاى بقراط و جالينوس و ارسطو و نيقوماخوس و بطلميوس ، با برخى معلومات از تأليفات مشهور .
باب چهارم تاريخ ساسانيان از پادشاهان ايران .
باب پنجم تاريخ چينيان و مصريان و قبايل نوبه و بجه .
باب ششم تاريخ قدماى عرب و كيشها و بازى « ميسر » ايشان .
جزء دوم در تاريخ اسلامى است تا خلافت معتمد عباسى كه از سال 256 تا سال 279 خلافت مىكرد . [3]

[1] - ر . ك . مقدمهء هوتسما بر تاريخ
[2] - ر . ك . دائرة المعارف الإسلامى ج 4 ص 1152 - 1153 .
[3] - اعيان الشيعه ج 10 ص 330 ، 360 .

مقدمهء مترجم 28