1 - سال 278 ه‌ . [1] 2 - بعد از سال 278 ه‌ . [2] 3 - سال 282 ه‌ . [3] 4 - 284 ه‌ . ( 897 م . ) كه قول مشهور همين است . [4] 5 - بعد از سال 292 ه‌ . و پس از انقراض آل طولون . [5] دليل بر درستى ابن قول اشعارى است كه مقريزى از يعقوبى نقل مىكند [6] و نيز آنچه در ملحقات كتاب البلدان [7] نقل شده كه : محمد ( كذا ) احمد بن ابى يعقوب كاتب گفته است كه در شب عيد فطر سال 292 ، وضع خوبى را كه خاندان ابن طولون در چنين شبى داشتند متذكر شدم ، و به ياد آن همه اسلحه و رايتها و پرچمهاى رنگارنگ و جامه‌هاى فاخر و ستوران فراوان و آوازها شيپورها و طبلها افتادم و مرا انديشه‌اى فرا گرفت و از آن انديشه عبرت گرفتم ، و همان شب در همان حال بخواب رفتم و هاتفى را شنيدم كه مىگفت :
ذهب الملك و التملك و الزّينة لما مضى بنو طولون واضح جد يعقوبى چنان كه دانسته شد از شيعيان فداكار اهل بيت بوده و جان خود را بر سر اين كار نهاده است . در شيعه بودن يعقوبى نيز شبهه‌اى نيست و

[1] - ر . ك فهرست بر و كلمان ، ضميمهء اول ص 226 ، الأعلام زركلى چاپ دوم ج 1 ص 90 - 91 . تاريخ آداب اللغة العربية ج 2 ص 167 - 176 و ص 229 .
[2] - ر . ك . آداب اللغة العربية ج 2 ص 229 ، مدخل سارتن ج 1 ص 607 .
[3] - ر . ك . الأعلام زركلى ص 90 - 91 .
[4] - ر . ك . معجم الأدباء ياقوت ج 5 ص 153 . نقل از تاريخ ابو عمر محمد بن يوسف بن يعقوب مصرى كندى مورخ و مآخذ ديگر كه همه از ياقوت گرفته‌اند ، از جمله دائرة المعارف اسلامى ج 4 ص 1152 - 1153 .
[5] - ر . ك اعيان الشيعه ج 10 ص 330 ، مقدمهء چاپ نجف تاريخ ص ب .
[6] - ر . ك . خطط ج 2 ص 106 .
[7] - چاپ نجف ص 131 .

مقدمهء مترجم 19