خواهند كه خويشتن بر او نمايند .
و اندر اين اخبار بسيار است از پيغمبر عليه السّلام ، و محمّد بن جرير اندر اين كتاب ياد نكرده است و من نيز دست باز داشتم [ تا دراز نگردد ] و مراد من آن است كه از قصّه هاشان آگاه شوى .
و امّا الياس به قول همه علما از بنى اسرائيل است و از فرزندان هارون بن عمران است برادر موسى . و اندر نسب خضر اختلاف است ، گروهى گفتند : از فرزندان يهودا بود پسر يعقوب . گروهى گفتند : نه از بنى اسرائيل بود كه او خود پيش از بنى اسرائيل بود و پيش از اسحق بود و به وقت ابراهيم بود و از فرزندان سام بن نوح بود نام او : اليا بن ملكا بن فالغ بن عابر بن شالح بن ارفحشد بن سام بن نوح عليه السّلام .
و اندر خبر است كه خضر بر مقدّمهء ذو القرنين اكبر بود ، آن ذو القرنين پيشين ، و او گرد جهان بگشت از مشرق تا مغرب به طلب چشمهء آب حيوان تا جاودانه بماند .
پس خضر آن چشمه را بيافت و آن آب بخورد و ذو القرنين نيافت و بمرد ، و خضر كه بيافت بماند . و اين ذو القرنين نه آن است كه خداى تعالى اندر قرآن ياد كرده است : * ( وَيَسْئَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَيْكُمْ مِنْه ذِكْراً 18 : 83 ) * . اين اسكندر نام بود و سدّ ياجوج و ماجوج كرد و اين از پس موسى بود ، و اين را ذو القرنين اكبر گويند ، ملكى بود از مشرق تا به مغرب بگشت و مسلمان بود [ a 66 ] و با داد و عدل بود و جهان را آبادان همى داشت و ملكان او را ذليل شدند ، و او به طلب آب حيوان شد و [ خضر ] بر مقدّمهء [ او ] بود .
و گروهى گويند كه اين افريدون بود ، و گروهى ديگر گويند ملكى ديگر بود به وقت ابراهيم . و افريدون به آخر كافر شد و دعوى خداوندى كرد و گفت : من خدايم . و ابراهيم چون هجرت كرد و از نمرود بگريخت و به بيابان اندر با مردمان خصومت كرد و او را گفتند : اندر بيابان ما چرا چاه كندى ؟ و چاه از دست او بيرون كردند ، و ابراهيم عليه السّلام با خصمان پيش اين ذو القرنين آمد ، و ذو القرنين چاه از دست آن مردمان بيرون كرد و باز ابراهيم را داد . چون ذو القرنين برفت ، ديگر چاه از دست ابراهيم بيرون كردند به ستم و ابراهيم به فلسطين شد . و اين قصّه اندر اخبار ابراهيم

342