خدايم . پس چون غرقه شد و به جاى غرق اندر شهادت گفت ، من از خشم و دشمنى او پر به دريا فرو كردم و گل به دهانش اندر آگندم تا ديگر باره آن سخن نگفت تا رحمت خداى او را اندر نيابد .
و از آن روز باز تا امروز همى ترسيدم كه مگر خداى عزّ و جلّ آن ايمان از فرعون بپذيرفت و مرا از بهر او عذاب كند . چون خداى اين آيت را بر زبان من به تو فرستاد ، ايمن شدم و دانستم كه خداى آن ايمان از او نپذيرفت ، و ديگر اين آيت كه گفت :
* ( فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا 40 : 84 ) * . گفت : اين كافران را وقت مرگ باشد . يعنى : عذابنا فى الدنيا عند الموت . * ( قالُوا آمَنَّا بِاللَّه وَحْدَه وَكَفَرْنا بِما كُنَّا به مُشْرِكِينَ 40 : 84 ) * . و چون وقت مرگ كافران باشد و عذاب من ببينند بدين جهان به چشم سر ، دانند كه نيز بدين جهان بازگشت نتوانند ، اميدشان نماند ، چنين گويند كه گرويديم به خداى و بيزار شديم از بتان . خداى عزّ و جلّ گفت : * ( فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إِيمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا 40 : 85 ) * . ايشان را منفعت نبود آن ايمان بدان وقت كه من عذاب پديد آورم و از اين جهان نوميد شوند و طمع ببرند . * ( سُنَّتَ الله الَّتِي قَدْ خَلَتْ في عِبادِه وَخَسِرَ هُنالِكَ الْكافِرُونَ 40 : 85 ) * . با همه امّتان و بندگان پيشين چنين كردم كه هر كافرى به وقت مرگ مؤمن شد ، ايمان او نپذيرفتم .
جبريل گفت : من بدين دو آيت شاد شدم و دانستم كه خداى عزّ و جلّ آن ايمان از او نپذيرفت اندر آنجا ، و نظير اين آيت نيز اندر قرآن جايى ديگر گفت : * ( وَإِنْ من أَهْلِ الْكِتابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ به قَبْلَ مَوْتِه وَيَوْمَ الْقِيامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيداً 4 : 159 ) * . و اين را فايده آن است كه جهودان اندر عيسى عليه السّلام آن گويند كه در عيسى نيست ، و ترسايان آن گويند كه در عيسى نيست .
و همه ترسايان اندر عيسى سه مقالت گفتند بر سه گونه : يك گروه گفتند : پسر خداى است ، استغفر الله ، و خداى عزّ و جلّ از ايشان ياد كرد : * ( وَقالَتِ النَّصارى الْمَسِيحُ ابْنُ الله 9 : 30 ) * . دوم گروه گويند كه خداى سيم است و پدر عيسى است و پدر و مادر و پسر سه‌اند هر سه خداىاند ، چنان كه گفت : * ( لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ الله ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَما من إِله إِلَّا إِله واحِدٌ وَإِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ 5 : 73 ) * . گروه سوم گفتند : خداى خود عيسى است و جز او كس ديگر نيست و

313