تدبيرى كه بكنيد من آن را مسموع دارم و آن را بكنم و شما نيز آن كنيد كه من گويم ، و من يكى انباز شماام اندر تدبير و راى ، و مرا از اين مملكت چيزى نيست جز نام و فرمانبردارى . اگر فراخى بود يا آبادانى جهان يا نعمت بسيار يا نرخ ارزان بود شما را بهره بيش است اندر آن كه مرا . و من از شما به فرمانبردارى بس كردم . و هر كسى كه مرا فرمان كند او را پاداش نيكو دهم و هر كه مرا خبر آرد از كسى كه او فرمانبردار نيست ، از آن كس كه خبر دهد نپذيرم و عقوبت نكنم تا او را بيازمايم . چون بيقين شوم كه فرمانبردار نيست و مرا مخالف است آنگاه به جاى مخالفان دارمش .
و بدانيد كه اندر مصيبتها هيچ چيزى به از صبر نيست و بيقين بدانيد كه هر چه بودنى است بباشد ، و هر كه بدين جهان اندر به حرب دشمن كشته شود ، خداى از او خشنود بود . خود را به خداى سپاريد و به قضاى او راضى شويد ، و اگر نشويد چه كنيد و كجا گريزيد از قضاى او ؟ ! هر آينه حكم او بودنى است . و اين جهان سفر است و مردمان بارها بسته و به سفر اندر همى روند ، و هر چه با ايشان است جمله عاريت است و اين جمله عاريت ، اينجا ببايد ماندن ، و بدان سراى چيزى نرسد مگر شكر نعمت و تسليم گشتن قضا را و كار نيك كردن ، و هيچ حيلت نيست جز تسليم و خويشتن را سپردن بدان كس كه از وى گريختن نتوانى و با او بر نيايى و جز او به حقيقت كس را ندارى ، و هر گاه كه نيّت شما با خداى عزّ و جلّ درست بود و بدانيد [ a 50 ] كه نصرت جز او ندهد ، خداى شما را نصرت دهد بر دشمن .
و بدانيد كه پادشاهى نتوان كردن مگر به راه و اعتقاد راست و به فرمانبردارى .
هر گاه كه ملك راه راست دارد و سپاه و رعيّت او را فرمانبردار بود ، دادگستر بود و دشمن شكسته و كرانهء مملكت از دشمن نگاه داشته ، و اين به دست شما است داورى اين كار ، اگر فرمان بريد و حرب دشمن سازيد ، شما را بر من راه راست داشتن و داد دادن است ، و نيروى شما و نصرت ما خداى عزّ و جلّ دهد . شما را كه رعيّت و سپاهيد ايدون گفتم ، و شما كه كاردارانيد بر اين رعيّت داد كنيد و ستم مكنيد كه اين رعيّت سبب خورش و طعام و شراب من است ، و شما هر گاه كه داد كنيد اين رعيّت و جهان آبادان داريد ، خراج من زودتر حاصل شود و روزيها به شما بيشتر رسد ، و

261