يعقوب دانست كه اگر خداى تعالى قضاى كرده است اين حيلت سود ندارد ، سبك گفت : * ( وَما أُغْنِي عَنْكُمْ من الله من شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّه 12 : 67 ) * . و ايشان از پيش يعقوب برفتند ، و آن درمها كه يوسف بديشان باز داده بود باز آوردند تا يوسف نينديشد كه ايشان را سخت حاجت است به سيم و سخت درويشاند . چون به در مصر رسيدند بپراگندند چنان كه پدرشان گفته بود .
چون پيش يوسف اندر آمدند ، ابن يامين را پيش يوسف بردند و گفتند : اين است برادر ما كه تو او را خواستى . يوسف شاد شد و بر ايشان پديد نكرد . خواست كه او را بنزد خويش فرود آرد و از ايشان جدا كند تا از وى خبر پرسد . پس حيلت كرد و او را جدا كرد . و يوسف را مهمانخانه ها بود ، هر دو برادر را به يك خانه فرود آورد و ابن يامين تنها بماند ، گفت : اين برادر را بر من فرود آريد . و ابن يامين يوسف را نشناخت . يوسف ترسيد كه دل او تنگ شود ، با او خلوت كرد و خويشتن بر او پيدا كرد و گفت : * ( إِنِّي أَنَا أَخُوكَ فَلا تَبْتَئِسْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ 12 : 69 ) * . بدرستى كه من برادر توام يوسف . و ابن يامين او را بشناخت و شاد شد و او را خبرهاى پدر بداد ، يوسف گفت :
تو ايشان را اين راز آشكارا مكن تا من ترا به حيلت ايدر بدارم .
پس يوسف حيلتى كرد و ملك را سقايه‌اى بود سيمين ، و سقايه چيزى بود كه اندر او آب خورند ، يوسف بفرمود تا آن سقايه ببردند و به بار ابن يامين اندر نهادند ، چنان كه خداى گفت : * ( فَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهازِهِمْ جَعَلَ السِّقايَةَ في رَحْلِ أَخِيه ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ 12 : 70 ) * . پس بفرمود تا منادى بانگ كرد : * ( أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ 12 : 70 ) * . اى مردمان كاروان ! شما دزدانايد . نه از روى تحقيق گفت ، از بهر آنكه يوسف دانست كه ايشان دزدان نيستند و نشايستى ايشان را به دزدى اخبار كردن . و به اخبار تفسير اندر ايدونست كه به مصحف عبد الله بن مسعود اندر نبشته است : ا انكم لسارقون . به روى استفهام و سؤال ، و به مصحف عثمان اندر به يك الف گويد و معنى او هم استفهام . و اين از بهر آن است كه تا بر يوسف عيب نيايد كه او دزد خواند كسى را كه نه دزد بود و دانست كه نه دزد است .
و هيچ قصّه نيست دشخوارتر از قصّهء يوسف عليه السّلام كه او را حالهاى

228