جلّاند ، و اين دعا است كه اندر تشهّد گويند در نماز : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحمّدٍ وَآلِ مُحمّدٍ . پس نام ابراهيم برند و گويند : و رحْمَةَ ابراهيمَ وَآلَ ابْراهيمَ . پس ابراهيم گفت : * ( وَاجْعَلْنِي من وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيمِ 26 : 85 ) * . و بدان جهان مرا بهشت ده . خداى عزّ و جلّ گفت : * ( وَآتَيْناه أَجْرَه في الدُّنْيا وَإِنَّه في الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ 29 : 27 ) * . گفتا مزدى بدين دادم و او را ثناى نيكو نهادم بر زبان همه خلق كه هر كه اندر جهان خلق است بر هر دينى كه هست بر ابراهيم گرويده‌اند ، و دعوى كنند كه او بر دين ايشان بود و امام ايشان بود و ايشان متابع اواند .
و هر پيغمبرى را بدين جهان اندر يك گروه بپذيرند و يك گروه نپذيرند ، چنان كه جهودان موسى را عليه السّلام بپذيرفتند ، و ترسايان و بتپرستان به دو نگرويدند ، و به عيسى عليه السّلام جهودان نگرويدند ، و به محمّد عليه السّلام جهودان و ترسايان نگرويدند ، و [ بر ] ابراهيم عليه السّلام ، جهودان و ترسايان و بتپرستان و هر چه اندر اين جهان كس است به دو گرويده‌اند و دعوى كنند كه آن دين كه ايشان دارند دين ابراهيم است عليه السّلام و او امام ايشان است ، و خداى عزّ و جلّ [ ابراهيم ] از آن بيزار كرد ، چنان كه به قرآن اندر گفت : * ( ما كانَ إِبْراهِيمُ يَهُودِيًّا وَلا نَصْرانِيًّا وَلكِنْ كانَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَما كانَ من الْمُشْرِكِينَ 3 : 67 ) * . گفت : ابراهيم عليه السّلام نه جهود بود چنان كه جهودان ، و نه ترسا بود چنان كه ترسايان ، چنان كه مىگويند ، و ليكن مسلمان بود و پاك بود و حنيف بود . و الحنيف : الطَّاهر ، يعنى پاكدين و پاك تن بود و همه سنّتهاى پاكى او آورد بدين خلق اندر ، و نه مشرك بود چنان كه مشركان گويند . پس همه خلق [ b 35 ] از او بيزار كرد مگر اين امّت ، و ايشان را كه بر دين بودند .
و خداى عزّ و جلّ گفت : * ( إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوه وَهذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا 3 : 68 ) * ، يعنى محمّد صلوات الله عليه ، گفتا از همه خلق ابراهيم عليه السّلام حقتر كه او را متابع بود ، و اين پيغمبر ، يعني محمّد عليه السّلام كه او را متابع بود ، و اين مؤمنان وليّ ابراهيماند عليه السّلام ، و خداى عزّ و جلّ ولىّ مؤمنان است . * ( وَالله وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ 3 : 68 ) * . پس چون همه فضيلتها و همه بزرگيها و فخرها به ابراهيم عليه السّلام اندر گرد آمد و به همه چيزها وفا كرد و همه خصلتهاش تمام كرد ، و

187