بخواهد كشتن . پس گفتا : مگر تو ابليسى ، پيغامبر پسر را چگونه كشد ؟ گفتا : آرى ، او همى گويد كه خداى فرموده است . گفتا : اگر خداى فرموده است ، من نيز فرمانبردارم . چون از پسر نيز نوميد شد ، سوى ابراهيم آمد و او را گفت : اى ابراهيم ! اين پسر را همى برى كه بكشى و به خواب اندر بنموده است كه اين پسر را بكش . اگر چنين كنى به خداى عاصى باشى . ابراهيم دانست كه او ابليس است ، گفتا : اى عدو الله ! از من دور شو كه من به گفتار تو فرمان خداى عزّ و جلّ دست باز ندارم .
پس ابليس نوميد بازگشت . و ابراهيم در آن كوه همى شد ، پس بنشست و پسر را پيش بنشاند و كارد از آستين بيرون كرد و مر پسر را در كنار گرفت و بگريست . پس پسر را گفت : اى فرزند ! مرا به خواب بنمودند كه ترا قربان كنم ، چنان كه خداى گفت :
* ( يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى في الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى 37 : 102 ) * . من به خواب ديدم كه ترا قربان بايد كردن ، تو بنگر تا اندر اين چه بينى ؟ پسر گفت : * ( يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شاءَ الله من الصَّابِرِينَ 37 : 102 ) * . گفت : اى پدر ! آنچه ترا فرمودند بكن . گفت : تو زير كارد اندر چگونه صبر كنى ؟ گفت : ان شاء الله كه مرا از صابران يا بى . پس پسر گفت : اى پدر ! اگر تو مرا به خانه بگفتى ، مادر را بدرود كردمى . ابراهيم سرش در كنار گرفت و همى گريست و آسمانها و زمينها و كوهها و فريشتگان همى گريستند .
و اندر اين يك سخن است نه از كتاب محمّد بن جرير و نه از گفتهء او ، نگر تا نپندارى كه ابراهيم از جزع گريست يا از كراهيت امر خداى عزّ و جلّ ، و ليكن از طبع بشريّت و از رحم مردمى و از مفارقت فرزند آبش به چشم اندر آمد . پسر چون آن چنان ديد ، پدر را گفت : اى پدر ! برخيز و فرمان خداى بگزار و روزگار مسپر تا هر دو از عاصيان نباشيم . ابراهيم گفتا : اى پسر ! چگونه كنم . گفتا : بدين رسن دست و پاى من ببند كه ترسم كه چون كارد به من رسد من بجنبم و بطپم و جامهء تو به خون بيالايم و مادرم بداند .
ابراهيم برخاست و دست و پاى پسر ببست استوار و پسر را بر دست راست بخوابانيد و دل تسليم كرد كه كارد بر گلوى پسر نهد ، باز آب از چشمش بيرون آمد و دستش بلرزيد . پسر چشم فراز كرده بود و خويشتن را به خداى سپرده . چون ديد

173