همچنين ، و تا رستخيز بماند .
و امّا آيت قرآن هم دليل است مر اسماعيل را و هم دليل اسحق را . امّا دليل آنكه اسحق است آنست كه خداى تعالى گفت : * ( فَبَشَّرْناه بِغُلامٍ حَلِيمٍ 37 : 101 ) * . گفتا : ابراهيم را بشارت داديم به غلامى حليم . پس گفتا : * ( فَلَمَّا بَلَغَ مَعَه السَّعْيَ 37 : 102 ) * . گفتا : چون اين پسر بزرگ شد كه با او هم پهلو بتوانست بود . * ( قال يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى في الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ 37 : 102 ) * .
من به خواب ايدون ديدم كه ترا ذبح همى كنم . گفت : * ( يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ 37 : 102 ) * . اى پدر ! آنچه ترا فرمودند بكن . اين همه مخاطبه با اين پسر كرد كه به وى بشارت دادند او را ، و همه مردمان مقرّاند كه بشارت به اسحق بود نه به اسماعيل . و خداى عزّ و جلّ گفت : * ( فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ وَمن وَراءِ إِسْحاقَ يَعْقُوبَ 11 : 71 ) * . پس لفظ قرآن و حكم آيت وى دليل مىكند كه ذبيح آن پسر بود كه بشارت به دو بود و آن اسحق بود .
امّا اين آيت كه دليل بدان است كه ذبيح اسماعيل است آنست كه خداى تعالى قصّهء ذبح بگفت ، بدين آيت اندر گفت : * ( فَلَمَّا أَسْلَما وَتَلَّه لِلْجَبِينِ . وَنادَيْناه أَنْ يا إِبْراهِيمُ . قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيا إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ . إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبِينُ . ) * * ( وَفَدَيْناه بِذِبْحٍ عَظِيمٍ 37 : 103 - 107 ) * . اين همه قصّه بگفت كه او دل به خداى نهاد و دل بر كشتن پسر راست كرد و مر او را كبشى فدا دادم كه اين از بهر او بكش بدل او . و خداى آن را از او بپسنديد و بر او ثنا كرد و او را از محسنان و نيكوكاران خواند . پس آنگه گفت :
* ( سَلامٌ عَلى إِبْراهِيمَ . كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ . إِنَّه من عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ . وَبَشَّرْناه بِإِسْحاقَ نَبِيًّا من الصَّالِحِينَ 37 : 109 - 112 ) * . چنان كه او فرزند به جاى قربان آورد و نذر را وفا كرد و خداى تعالى آن را بپسنديد و بر او ثنا كرد ، و او را به اسحق بشارت داد چون آن نيكويى كرد ، و او را از ساره فرزندى [ آمد ] ، چنان كه آرزوى او بود و دعا كرده بود . و اسحق آنگه آمد كه ذبح گذشته بود .
پس اين آيت دليل آنست كه ذبيح اسماعيل است و خداى گفت : * ( فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ وَمن وَراءِ إِسْحاقَ يَعْقُوبَ 11 : 71 ) * . و خداى عزّ و جلّ ابراهيم را و ساره را بشارت داده بود ، گفتا : شما را فرزندى بود نام او اسحق و او پيغمبر بود ، و اسحق را پسرى بود نام او يعقوب و پيغمبر و پدر پيغمبران بود . پس بدانكه خداى عزّ و جلّ ابراهيم را

171