بيدارى از اين حال آگاه كردى و جبريل را بفرستادى تا او را بمشافهه بگفتى و آيتى فرستادى [ b 31 ] اندر اين ، و ليكن خواست كه او را از نبوّت خواب بهره‌اى بود تا همه انواع و اصناف پيغامبرى او را جمع بود ، و پيغمبر عليه السّلام ديگر روز برخاست و ياران را بشارت داد و گفت : من دوش چنين خوابى ديدم ، و دل ايشان خوش كرد . و بدان ميان اندر منافقان بودند ، با يك ديگر گفتند : نبينى كه پيغامبر بر اين ياران چه فسوس كند كه او را به مكّه اندر نهشتند و از آنجا بيامدند ، و به بيدارى با ايشان سخن نيارست گفتن ، اكنون همى گويد كه من به خواب ديدم كه به مكّه اندر شدم . پس خداى عزّ و جلّ جبريل را بفرستاد با اين آيت و ايدون گفت : * ( لَقَدْ صَدَقَ الله رَسُولَه الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ الله آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ 48 : 27 ) * . پس پيغامبر عليه السّلام گفت : * ( رُؤيا الصّالِح يَراه الْعَبدُ الصّالِح اوْ يَرى لَه جزوً من سِتَّةٍ و اربعين جُزواً من النُّبُوَّة . ) * گفتا : خواب نيك [ كه نيك مردى ] يا كسى كه او را بيند يك جزو است از چهل و شش [ جزو ] از پيغامبرى .
پس خداى عزّ و جلّ پيغامبر را عليه السّلام به حديث فتح مكّه به خواب نمود و جبريل را بفرستاد بمشافهه و گفت : خواب تو جزوى است از پيغامبرى . خواست كه همه انواع پيغامبرى او را جمع باشد تا ايدون نبود كه از پيغامبرى يكى بود و يكى نبود ، و همچنين حديث بانگ نماز ، و همه چيزها كه بدين شريعت اندر است و خداى بدان پيغامبران وحى فرستاد بمشافهه و به قرآن اندر ياد كرده است و بفرمود ، مگر آنكه بانگ نماز ، كه اين تأليف به خواب نموده است .
و به اوّل اسلام چنان بود كه بانگ نماز كردندى تا مردمان به نماز گرد آمدندى .
پيغامبر عليه السّلام بلال را فرموده بود تا به مناره بر شدى و بانگ كردى : الصّلاة جامعة . و بلال حبشى بود و بانگ او سخت تيز و روشن بود . چون بانگ كردى همه مدينه بشنودى . پس از مردمان انصارى يكى بود نام او عبد الله بن زيد الانصارى ، شبى به خواب ديد چنان كه فريشته‌اى از آسمان اندر آمدى و ايدون گفتى او را كه بگوى : الله اكبر الله اكبر و اين بانگ نماز بدين تأليف تا به آخر كه امروز است او را بياموخت ، پس چون بگفتى لا إله الَّا الله سپرى كردى ، عبد الله را گفتى چون بانگ

168