اسلام است كه خداوند به پيامبر صلى الله عليه ( وآله ) و مؤمنين خبر مىدهد ، كه آنرا كامل كرده بگونه‌اى كه به بيشتر از آن نيازى ندارند و خدا آنرا كامل كرد چنانكه هرگز نقص و كاستى در آن راه نخواهد يافت و آنرا پسنديد ، پس هرگز مورد خشم و غضب او واقع نخواهد شد . اسباط از سدى روايت مىكند : اين آيه روز عرفه نازل شد و بعد از آن ديگر هيچ حكم حلال و حرامى صادر نشد . پس از آنكه رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم از حج بازگشت از دنيا رفت . اسماء بنت عميس مىگويد : در آن حج من همراه آن حضرت حج بجا آوردم ، در راه ناگهان جبرئيل براى وحى نازل شد ، بطوريكه رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) به يك طرف متمايل شد و مركب آن حضرت از سنگينى وحى و قرآن به زانو در آمد و نشست ، من روپوشى را كه به تن داشتم بروى آن حضرت انداختم . ابن جرير تعدادى ديگر مىگويند : رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) و سلم هشتاد و يك روز بعد از روز عرفه از دنيا رفت . سپس ابن جرير از سفيان بن وكيع از فضيل از هارون بن عنتره از پدرش روايت مىكند : آيه ( اليوم اكملت لكم دينكم ) در حج اكبر نازل شد ، عمر گريه كرد و رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم پرسيد : چرا گريه مىكنى ؟ گفت : ما دلخوش بوديم كه هر روز دينمان زيادتر مىشود ، اما حالا كه دين كامل شد ، هيچ كاملى نيست جز آنكه ناقص مىگردد ( يعنى من از ناراحتى آنكه دين در آينده ناقص خواهد شد ، مىگريم ) . حضرت فرمود : بله راست مىگوئى . مؤيد حرف عمر اين روايت است كه اسلام غريبانه ظاهر شد و غريبانه هم برخواهد گشت ، خوشا به حال غرباء .
احمد . . . طارق بن شهاب روايت مىكند : شخصى يهودى به عمر بن خطاب گفت : شما آيه‌اى را در قرآن مىخوانيد كه اگر بر ما يهوديان نازل شده بود ، آنروز را جسن مىگرفتيم . عمر پرسيد : كدام آيه ؟ گفت : ( اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى ) . عمر گفت : بخدا قسم من مىدانم چه روزى و چه ساعتى بر رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم نازل شد ، جمعه شب در عرفه . همين روايت را بخارى از حسن بن صباح از جعفر بن عون و مسلم و ترمذى و نسائى با سندهاى مختلف از قيس بن مسلم روايت مىكنند . روايت بخارى از طريق سفيان ثورى از قيس از طارق اين است : يك يهودى به عمر گفت : شما آيه‌اى را مىخوانيد كه اگر درباره ما نازل شده بود ، آنرا عيد مىگرفتيم . عمر گفت : مىدانم كى و كجا نازل شد و رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم آن لحظه كجا بود . در روز عرفه نازل شد ، بخدا قسم منهم آنجا بودم . سفيان مىگويد : شك دارم كه روز عرفه كه آيه ( اليوم اكملت لكم دينكم ) نازل شد جمعه بود يا نه . ابن كثير

616