نام کتاب : احوال وآثار محمد بن جرير طبرى ( فارسي ) نویسنده : علي أكبر شهابي جلد : 1 صفحه : 49
آغاز پيدايش تاريخ عمومى در ميان مسلمانان قرن دوم هجرى و نيمهء اول قرن سوم سپرى گرديد و هنوز كتب تاريخ مسلمين منحصر به همان « سيره » و « فتوح » و « مغازى » و « طبقات » بود . پيدايش تواريخ عمومى و تاريخ عالم از قبيل : تواريخ امم جهان و تاريخ شهرها و كشورها چه از امم و ملل قديمه و چه از ملل جديد بعد ازين تاريخ در ميان مسلمين رواج يافت . نخستين كسيكه در « تاريخ عمومى » كتاب تدوين كرد ابن واضح مشهور به « يعقوبى » است و كتاب تاريخ او نيز شهرت به « تاريخ يعقوبى » دارد . اين كتاب در دو جزء چاپ شده است : يك جزء در تاريخ امم و ملل قديم مانند : ايران ، روم ، هنود ، يونان و غير ايشان . جزء ديگر در تاريخ اسلام از آغاز ظهور پيغمبر اكرم تا روزگار خلافت معتمد عباسى كه در 256 بخلافت نشست . بعد از تاريخ يعقوبى ، « تاريخ بزرگ » تأليف ابو جعفر محمد بن جرير طبرى مفسر و مورخ شهير كه مورد بحث و تحقيق درين رساله مىباشد نوشته شد كه از آغاز خلقت تا حوادث سال 302 هجرى را در بر دارد . بعد از دو تاريخ مذكور ، كتاب تاريخ مروج الذهب مسعودى ( وفات 346 هجرى ) تأليف گرديد كه در آن علاوه بر ذكر تاريخ عالم ، توصيف بلاد و بحار و حيوانات و جبال و جزائر شده و بر حسب دولتها و امتها مرتب گشته است . اين كتاب چاپ شده و در دسترس مىباشد . تا قرن هفتم هجرى چندان ترقى محسوسى در نوشتن كتب تاريخ عمومى در ميان مسلمانان پيدا نشد و بر تواريخ مدونه پيش مطلب قابل ذكر و اعتنائى افزوده نگرديد تا آنكه كم كم دول اسلامى عرب در گوشه و كنار رو بانقراض گذارد . دولت و خلافت عباسى در عراق ، دولت فاطميين در مصر و دولت امويين در اندلس از ميان رفت و دول ترك و بربر و كرد و مغول جانشين آنان گرديد و مردم ممالك
49
نام کتاب : احوال وآثار محمد بن جرير طبرى ( فارسي ) نویسنده : علي أكبر شهابي جلد : 1 صفحه : 49