إسم الكتاب : احوال وآثار محمد بن جرير طبرى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 90)

اسلامى داخل دوره و عصرى جديد شدند ازينرو درصدد تدوين اخبار و حوادث اعصار و قرون گذشته برآمدند و از كتب و نوشته‌هاى دانشمندان و مورخان قرون اوليه اسلام براى پايه‌گذارى كتب مفصل تاريخ استفاده بردند و آنها را مرتب و مبوب كردند چنانكه مطالب زائد و سلسلهء اسناد و اسامى روات را حذف نمودند و آنچه از قضايا و حوادث تاريخى مربوط بعالم كه در آنها ذكر نشده بود بر آنها افزودند و در نتيجه كتابهاى بزرگ و مشروح در تاريخ اسلام و در تاريخ عمومى جهان بوسيلهء دانشمندان اسلامى نوشته شد .
از كتب مشهور و مفصل در تاريخ يكى كتاب كامل التواريخ تأليف شيخ عز الدين على بن محمد معروف به ابن اثير جزرى ( وفات 30 6 ) هجرى ) است . اين كتاب مشتمل است بر مطالب تاريخ طبرى بحذف اسناد و اختصار نصوص مطول . پس از ذكر مطالب كتاب تاريخ طبرى رشتهء تاريخ و بيان حوادث را تا قرن هفتم هجرى كه خودش زندگى ميكرده كشيده است و نيز مطالبى دربارهء خلفاى اموى كه در غرب و اندلس سلطنت ميكرده‌اند و طبرى در تاريخ خود از آنان ياد نكرده بود ، در تاريخ خود اضافه كرده است .
اين كتاب داراى 13 مجلد است و چندين بار بچاپ رسيده و از مآخذ مهم تاريخ در نظر دانشمندان اسلامى و غير اسلامى مىباشد . [1] بعد از ابن الاثير ، ابو الفداء ( وفات 732 هجرى ) كتاب كامل را مختصر كرد و بسيارى از اخبار ادبا و علما و اخبار عرب جاهليت را بر آن افزود . [2]

[1] بگفتهء كاتب چلپى مؤلف كتاب نفيس كشف الظنون ، كتاب كامل التواريخ بوسيلهء مولانا نجم الدين طارمى كه از اعيان دولت ميرزا ميرانشاه پسر امير تيمور گورگانى بوده است ، باشارهء آن پادشاه به فارسى ترجمه شده بوده است .
[2] جزء سيم تاريخ تمدن اسلامى تأليف جرجى زيدان )

50