على در زمان خلافت ، عملًا آزادى مىداد ، متخلفين از بيعت و همچنين طاغيان خوارج را تا وقتى كه عملًا دست به كار نشده بودند مزاحم نمىشد ، حتى سهم بيت المال آنها را قطع نكرد . همچنان كه با بىخبرى و ناآگاهى نيز [ در اسلام ] مبارزه شده است .
مظاهر نفاق در عصر حاضر :
در ورقه هاى « عوامل آزادى » گفتيم كه هرچند در عصر ما سطح شعور عامه در اين جهت بالا رفته است ، به اصطلاح بوى آزادى به مشام مردم جهان رسيده است و مردم به ارزش آزادى پى برده‌اند ولى متقابلًا قدرت و توانايى سلب كنندگان آزادى نيز صدچندان شده است اسلحه ، تشكيلات وسيع ، تبليغات دامنه دار در اختيار اينهاست نه آنها ، و نتيجه اين شده كه نفاق و دورويى و به اصطلاح جوفروشى و گندم نمايى - كه مهمترين هنر قرون جديد است - و در زير پرده كار كردن و روپوش طلا كشيدن اضافه شده است و همانطور كه در ورقهء « نفاق » گفتيم بشر امروز با نام « اعلاميهء حقوق بشر » و تشكيل جمعيتهاى طرفدار آن ، به نام تبليغ دين و در ظاهر تبشير و در باطن استعمار ، و به نام مؤسسات فرهنگى نشر كتاب ( نظير مؤسسهء فرانكلين ) و به نام مؤسسات بهداشتى مثل بيمارستانهاى مسيحى و مؤسسات خيريه و اقتصادى و به نام كمك به دول ضعيف مقاصد پليد خود را انجام مىدهد .
بشر ديروز كار چنگيزى را به نام چنگيزى مىكرد . فرعون رسماً مىگفت : « وَقَوْمُهُما لَنا عابِدونَ » ولى بشر امروز كار چنگيز و تيمورى را در قيافهء معصوم عيسوى و محمدى انجام مىدهد . همهء جنايتها را در زير يك سرپوش طلايى انجام مىدهد ، مادهء تلخ را با كپسول شيرين مىخوراند [1] آرى طبقهء آزادى از كف داده متوجه و مستشعر به حقوق و آزاديهاى خود شده و مستشعر به وسائل تحصيل آنها از قدرت و اتحاد و تشكل و برنامه و حتى ايدئولوژى شده است اما طبقهء آزادى كُش از او زودتر از خواب برخاسته و خود را مجهزتر كرده است ( داستان

[1] . ر . ك : نمرهء 6 .

59