حشيش و گرد هروئين خود را سرگرم مىسازند و شب را به روز و روز را به شب مىآورند ( رجوع شود به ورقه هاى « تقليد » ) . » .
تعريف ايدئولوژى :
گفتيم كه : وجود يك سيستم واحد فكرى كه همهء مظاهر زندگى را اعم از سياسى ، اخلاقى ، اقتصادى ، فرهنگى ، اجتماعى را در [ بر ] گيرد ضرورى است ، و اينچنين سيستم فكرى را ايدئولوژى يا آرمان گويند .
ايده و آرمان معيارى براى خوبى و بدى است :
و گفتيم كه : آرمان هرچه باشد بزرگترين فايده اش اين است كه با ايجاد معيارى براى خوب و بد و درست و نادرست و زشت و زيبا ، انسان را از سرگردانى نجات مىدهد و از تباه شدن و هدررفتن نيروى انديشهء او جلوگيرى مىكند .
ايمان طرز تلقى انسان را در برخورد با مسائل اخلاقى و اجتماعى روشن مىكند و از سرگردانى نجات مىدهد :
به عبارت ديگر ، انسان خواه ناخواه در زندگى اجتماعى خود با مسائلى اخلاقى ، اجتماعى برخورد مىكند و ناچار است عكس العملى داشته باشد و به نوعى آن مسائل را تلقى كند . داشتن يك مسلك و آرمان و ايمان طرز تلقى انسان را روشن مىكند و با نداشتن آن ، يا انسان به صورت موجودى درمىآيد فاقد وجدان و انسانيت و غرق در خودخواهى و يا انسانى مىگردد سرگردان و مردد و ناسازگار با خود و در حال جدال با خود و داراى رفتارى ناهماهنگ و ضد و نقيض .
ايمان تكليف انسان را روشن مىكند :
گفتيم : وقتى كه انسان متعهد به آرمانى و مسلكى بود ، آن آرمان و آن مسلك هرچه مىخواهد باشد ( البته بعد خواهم گفت اين عموميت صادق نيست ) ، ديگر تكليف انسان با زندگى و مسائل آن روشن مىشود .
تعبد و تسليم :
يعنى لااقل با نوعى تعبد و تسليم مسائل حل مىشود . هر فرد قادر نيست به طور شخصى همهء مسائل را براى خود حل كند . اين ايمان و آرمان است كه لااقل به طور تعبد مشكلات را حل مىكند ( اين خود دليل است كه هر مسلكى قادر نيست انسان را از سرگردانى نجات دهد مگر قدرت تسليم و تعبد در آن باشد و اين كار جز از ايمان مذهبى ساخته نيست ) .
نقل كرديم كه :

479