ايدئولوژى براساس ايده ها و آرزوهاى شخص [ است ] ، البته آرزوها و ايده هاى اجتماعى كه در آن زندگى مىكند نه ايده هاى فردى كه مثلًا آرزو دارد با فلان دختر ازدواج كند ، فلان پست را بگيرد ، فلان ساختمان را بخرد ، در فلان شهر زندگى كند .
پس درواقع همچنان كه علوم نظرى و طرز تفكر فلسفى انسان مبنا و مايهء ايدئولوژى است ، خود ايمان به هدفها هم مايه است ، اما خود ايدئولوژى يعنى يك دستگاه منظم فكرى كه اساسش هدفهاى معينى است كه بايد به آنها رسيد و وسيله هايى كه براى وصول به آن هدفها بايد درنظر گرفت و كادرى كه بايد در آن زندگى كرد . بشر اين را دانسته است كه اگر بخواهد به هدفهاى مقدس خود برسد بايد در يك چارچوب معين و كادر معين زندگى كند ، شرايطى را تحمل كند و آن شرايط را به تبع هدف خود مقدس بشمارد .
8 . اينكه اسلام رو آورده به زندگى نه اينكه پشت كرده باشد به آن و مىخواهد جامعه اى بسازد و نه مىخواهد كار خدا را به خدا و كار قيصر را به قيصر واگذار كند اينكه مسؤوليت مشترك به وجود آورده ، در باب حكومت ، امنيت ، اقتصاد ، دادگسترى ، بهداشت ، فرهنگ و غيره مقرراتى وضع كرده و مسلمانان را موظف ساخته به رعايت آنها خود دليل بر اين است كه اين دين يك ايدئولوژى است و يا بايد ايدئولوژى اين دين را شناخت ، بايد ديد چگونه دستگاه فكرى ، با چه پايه ها و مبانى فكرى و به خاطر چه هدفها و آرزوهاى كلى تأسيس كرده است .
مسائل مورد توجه اسلام : عمران و رفاه ، عدالت و مساوات ، آزادى ، كار ، اخلاق و تهذيب نفس ، جنگ و صلح ، ثروت وتوزيع آن ، اراده و اختيار و مسؤوليت ، حكومت ، فلسفه ، ادبيات ، هنر .
9 . مىگويند دنياى ما دنياى ايدئولوژيهاست ، جنگها بيشتر جنگ عقايد است ، در صورتى كه بشر قديم از اين جهت از بشر امروز پيشرفته تر بوده جنگهاى امروز بيشتر جنبهء اقتصادى و مادى دارد و جنگهاى ديروز جنبهء اعتقادى و معنوى .
10 . ايدئولوژى ضمناً معيار ارزشهاست ، و اين ناشى از تمركز و

452