سر سگ توش باشد ، ديگر اينكه : سر كه نه از بهر عزيزان بود - بار گرانى است كشيدن به دوش .
علل و اسباب سقوطانسانيت در قرون جديد و همچنين سقوط دين :
44 . در عصر جديد به واسطه اكتشافات علمى از قبيل مركزيت خورشيد و عدم مركزيت زمين و ترديد در هدف و مقصد بودن انسان ، و مخصوصاً ظهور فلسفهء تبدل انواع و اينكه نسب انسان به حيوان آن هم حيوانهاى پست و زشت مىرسد ، انسانيت از آسمان به زمين سقوط كرد ، ديگر سخن از : « تو شاه جواهر ناسوتى - خورشيد مظاهر لاهوتى » ، « اى مركز دايرهء امكان - وى زبدهء عالم كون و مكان . . . » و سخن از : طاير گلشن قدسم چه دهم شرح فراق - كه در اين دامگه حادثه چون افتادم ، من ملك بودم و فردوس برين جايم بود . . . از مُد افتاد و از ميان رفت . سقوط انسانيت به اين معنى يك خلأ بزرگ معنوى در جهان ايجاد كرد ، خلأ اخلاقى و اجتماعى .
سقوطانسانيت از جنبه مركزيت جهان و از جنبه آسمانى نژادى و از جنبه سابقه و پرونده حسن عمل و از جنبه درونى و ماهيتى :
سقوط انسانيت غير از شكل فلسفى و شكل بيولوژى و نژادى او ، شكلهاى ديگر هم پيدا كرد از نظر توجيه غرايز و محركات وجودىاش . علاوه بر اينكه سابقه اش و مقامش در جهان و تخمه و نژادش تنزل كرد ، پرونده اش هم خراب شد ، تاريخش هم لكه دار شد و از درخشندگى افتاد . بشر بسيار دم زده بود از نيكى ، خدمت ، دانش دوستى ، عشق به خدا و : نيست بر لوح دلم جز الف قامت يار - چه كنم حرف دگر ياد نداد استادم . فلسفه ها و فرضيه ها پيدا شد كه مدعى شد انسان پا از دايرهء محركات شكم و پايينتر از شكم بيرون نمىگذارد .
بشريت به شكل ديگرى سقوط كرد . ماترياليسم و ادعاى ماشينى بودن انسان و اينكه تار و پود انسان را تنها تركيبات فيزيكى و شيميايى تشكيل مىدهد و انسان جز ماشينى پيوسته و بهم بسته از قطعات ماده نيست ، اين نيز به نحوى ديگر و آخرين ضربه را به مقام نيمه خدايى انسان وارد كرد و او را تا سرحد يك جماد پايين آورد .
پس تغيير فرضيهء بطلميوسى بشر را از مقام مركزيت جهان خارج كرد ، نظريهء بيولوژى تبدل انواع شرافت نژادى و فرشته نژادى او را محو كرد ، ماترياليسم تاريخى و فرويديسم پرده از روى پروندهء خراب و

397