برعكس ، چون خدا را دوست مىداريم ، نيكى و روشنى و پاكى را كه از صفات خدايى است دوست مىداريم .
41 . صفحه 29 در مقام توجيه ماهيت نيكنيازى مىگويد :
نيكنيازى :
« صفت نيكنيازى ما يك نمونه كوچك و مظهرى از عمل كلى دستگاه عظيم طبيعت است كه پيشاپيش احتياج و ابراز تقاضا و استحقاق ، به تدارك افزار و اعضاى لازم براى مراحل آيندهء تكامل حيات مىپردازد . اگر براى طبيعت ، مدير و مبدأ يا شخصيت و خدايى قائل باشيم ، كلام حضرت امير در خطاب به خدا را بايد بسيار جامع و صحيح بدانيم آنجا كه مىفرمايد : « يا مبتدأ بالنعم قبل استحقاقها » .
انسانى كه به مصداق « وَنَفَخْتُ فيه من روحى » در وجودش پرتو و مايه اى از ذات خالق و انعكاسى از ناموس طبيعت سرمايه گذارى شده است ، نيكنياز به مفهوم مثبت و معنوى آن است و از اين طريق است كه رشد و تمدن را به وجود آورده است و به فضايل و كمالات و توليدات مىرسد . » .
42 . شيخ اشراق اين رباعى را مىگويد :
< شعر > هان تا سرِ رشتهء خرد گم نكنى خود را ز براى نيك و بد گم نكنى رهرو تويى و راه تو و مقصد تو هشدار كه راه خود به خود گم نكنى < / شعر > اين شعر قابل مقايسه است با آنچه هومانيستهاى امروز مىگويند ، با اين تفاوت كه او بشريت را با خدا يكى و متصل كرده و چنين مىگويد و اينها با پست ترين اشياء .
همچنين رباعى منسوب به شيخ الرئيس :
< شعر > فكَّر تجد كل شئ فيك مجتمعا ان ابن آدم اعطى افضل الدرج اجسامنا كالمشاكى والنفوس بها زيت و نور العقل كالسرج < / شعر > .
دو منطق در برابر هم :
43 . دو منطق در برابر هم داريم ، يكى : ديگ كه براى من نجوشد

396