عشق و ايمان است . اين مطلب از نظر مكتب انسانيت كه مىخواهد ملاكهاى انسانى را پرورش دهد قابل توجه است .
تناقض در گفته امثال راسل و سارتر :
هرگز تنها با طرفدارى از صلح و به نفع صلح و براى ضديت با جنگ تظاهر راه انداختن ولى با كوبيدن همه ارزشهاى انسانى و انكار اصالت آنها كسى طرفدار مكتب انسانيت شناخته نمىشود . امثال راسل و سارتر تناقضى كه گرفتارش هستند اين است كه از طرفى انسانيت و اصالت آن را مىكوبند و از طرف ديگر مىخواهند به فرض و اعتبار خود به آن اصالت بدهند . مثل اينكه سر كسى را ببريم و در مقابل جنازه اش بايستيم و مانند يك آدم زنده و جاندار با او سخن بگوييم .
پرسشهاى اوّلى : مسأله اصالت حس احسان و عدم اصالت آن :
32 . يك مسأله اين است كه آيا احتياج مادى محتاجان به حمايت و دستگيرى موجب پيداشدن عكس العمل وجدانى در خدمتگزاران شد كه آنها مثلًا از راه يك مقايسهء وضع آنها به خود و تصور غلط جانشين كردن خود به جاى او و فرض اينكه خودم به جاى او هستم و به خودم مىدهم ، سبب مىشود كه روى غريزهء خودخواهى دست به احسان و نيكى بزند و يا اينكه اساساً ميل به خدمت و احسان و فياضيت و مظهر رب العالمين بودن ، جواد كريم بودن ، مفضل منعم بودن در سرشت آدمى هست ؟ مكتب انسانيت بايد به اين پرسش پاسخ بدهد .
مسأله اعجاب و تحسين و آفرين گويى و رحمت بر نيكان تاريخ و تنفر و انزجار از شريران :
همچنين است توجيه اين حالت كه وقتى كه به تاريخ گذشته و حال مىنگريم نمونه هاى مختلف انسانها را مورد نظر قرار مىدهيم ، نسبت به بعضى افراد نظير شمر و يزيد در گذشته و موسى چومبه در حال احساس تنفر مىكنيم و نسبت به بعضى ديگر نظير شهيدان كربلا در گذشته و لومومبا در عصر حاضر احساس تحسين و همدردى مىكنيم ، چرا ؟ آيا اين نوعى جانشين سازى است ؟ و چون خود را به جاى شهيدان كربلا و يا لومومبا كه فكر مىكنيم هم طبقهء ما هستند مىگذاريم به حال خودمان رقت مىكنيم ، و شمر و يزيد و چومبه را به جاى دشمنان ستمگر خود مىگذاريم احساس تنفر مىكنيم ؟ يا اينكه

393