روحى » گفته‌ايم عبارت است از اختلالات در ادراكات يا احساسات .
به آن ورقه ها رجوع شود .
برخى از بيماريهاست كه از جنبهء روانشناسى بيمارى و عيب است كه آنها بيشتر در ورقه هاى « روح و بيماريهاى روحى » تشريح شده است .
اما برخى نقصهاست كه از نظر فلسفى جامعه شناسى عيب است و مثل اين است كه اخلاق و فلسفه قبل از روانشناسى عيب و نقص بودن و بيمارى بودن آنها را كشف كرده است ، از قبيل پول پرستى ، جاه پرستى و زن پرستى و غيره . اينها يك سلسله امور است كه انسان را آفت زده مىكند . و از اين قبيل است خرافات و اوهام كه بر روحها مسلط مىشود و دلبستگيها و وابستگيهاى غلط ايجاد مىكند .
دنيازدگى كه در قرآن آمده است و شايد آيه كريمه « زُيِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ من النِّساءِ وَالْبَنينَ والْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرةِ من الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالاْءنْعامِ وَالْحَرْثِ . . . » جامعترين آنها باشد و پس از آن آيه كريمه « قُلْ إنْ كانَ اباؤُكُمْ وَأبْناؤُكُمْ . . . » كه در مورد وابستگيها و دلبستگيهاى انسان است ، دنيازدگى را بيان مىكند .
اين امور از آن جهت آفت و معيوب كننده هستند كه استعدادهاى عالى آدمى را فلج مىكنند .
آفت بودن اين امور از آن ريشه است كه انسان به حسب شخصيت روحى بنا بر اتحاد عاقل و معقول و مريد و مراد ، همان چيزى است كه مىانديشد و همان چيزى است كه مىخواهد . هرچه كه از انديشه انسان را پر كند و به خود جذب كند و يا خواست و اراده و عشق انسان را به سوى خود جذب كند انسان همان چيز مىشود و به اصطلاح شخصيت واقعى انسان زايل مىشود و شخصيت شئ ديگر در او حلول مىكند . اين است كه مىگويند : « من احبّ حجراً حشره الله معه » ( ظاهراً حديث نبوى ) و اميرالمؤمنين مىفرمايد : « من عشق شيئاً اعشى بصره و امرض قلبه » زيرا مثل اين است كه وجود عينى آن چيز در اين حلول كرده است ، هرچند وجود عينى حلول نمىكند ولى وجود عقلى و ذهنى

327