وسيله اش تحقيق و استدلال ، پس ايمان اسلام همان حكمت نظرى و كمال عقل نظرى است .
د . ايمان خود اصالت دارد ، يعنى خود فى حد ذاته كمال نفس است زيرا كمال عقل است كه من حقيقى و واقعى انسان است . ارزش ايمان ارزش مقدماتى نيست . هدف از ايمان و معرفت استدلالى اصول دين چيزى غير از خود ايمان نيست . آن چيزى هم كه كمال قوه عملى است يعنى عدالت ، از آن جهت كمال است كه بدن و قواى غيرعقلى در حالى از تعادل قرار مىگيرند كه مانع توجه عقل نظرى به ما فوق خود نمىشوند . پس درواقع دو كمال براى نفس نيست ، كمال عملى مقدمه اى است براى كمال نظرى .
اين است اصول چهارگانه كمال انسان در اين مكتب .
از اين چهار اصل ، اصل اول به هيچ وجه مورد قبول اسلام نيست . از نظر اسلام نمىتوان پذيرفت كه جوهر انسان عقل به معنى فكركردن و انديشه است . فكر و انديشه و تصورات و تصديقات راستين شاخه اى از وجود انسان است نه تمام وجود انسان .
اصل دوم كه براى عقل حجيت و سنديت و واقع نمايى قائل است مورد قبول اسلام است ، زيرا اولًا ضرورت تحقيق استدلالى در اصول دين دليل بر مدعاست . ثانياً در روايات اسلامى ، عقل حجت باطنى و نبى باطنى خوانده [ شده ] است و دو حجت ، مكمل يكديگر دانسته شده‌اند ( در ورقه هاى « عقل » برخى روايات مبتنى بر اينكه پيامبر هر قومى از نظر عقل اكمل مردم است آورده‌ايم ، همچنين روايت هشام و غيره ) . استدلالات عقلى ائمه در معارف اسلامى كه در مقدمه جلد 5 ( اصول فلسفه ) به آنها اشاره شده است و همچنين برخى استدلالات عقلى قرآن مؤيد اين مدعاست . پس اصل دوم مورد قبول اسلام [ است . ] .
اصل سوم مورد قبول نيست . در ايمان اسلامى عنصر معرفت و شناخت هست ( بر خلاف ايمان مسيحى ) ولى ايمان شناخت محض

305