صفحهء 198 ) : « احيوا السّنّة و اماتوا البدعة » [1] ) * . پس معلوم مىشود ما وظيفهء احياء و اماته داريم و هر مؤمنى اين وظيفه را دارد كه مظهر محيى و مميت واقع شود يعنى حقايق دين و به اصطلاح سنتها را احياء كند و اضافات و زوائد يعنى بدعتها را بميراند . و همچنين وارد است : « فانّ لنا ( و انّ فينا اهل البيت ) فى كلّ خلف عدولًا ينفون عنه تحريف الغالين و انتحال المبطلين » ( محجّة ) * ، ج 1 ، ص 28 ) . عملى هم كه محققين علم حديث و رجال و غير اينها كردند مصداق نفى و طرد تحريف غالين و انتحال مبطلين [2] بود و ثانياً در فكر علماى دين نيز بوده كه چندى يك بار لازم است شستشويى از مغزها و انديشه هاى مردم بشود و طرز تفكر دينى مردم اصلاح بشود و تنظيفى به عمل آيد ، و لهذا آن روايت معروف مورد قبول همهء مسلمين شيعه و سنى واقع شده كه بر رأس هر مائه يعنى هر سده اى مجدّدى پيدا مىشود كه دين را تجديد كند و روى همين اصل ، هم علماى شيعى و هم علماى سنى مجددهايى بر سر هر صد سال فرض و حساب كرده‌اند ، و البته شيعه براى خود كه حساب كرده از خودشان كسانى را به حساب آورده‌اند كه منشأ تجدد و تجديدى در شيعه شده‌اند و سنيها هم در ميان خودشان حسابى كرده‌اند . پس معلوم مىشود كه اين فكر در ميان علماى اسلامى بوده كه دين دوره به دوره

[1] . و در ج 2 ، ص 91 دربارهء مهدى موعود مىفرمايد : « فيريكم كيف عدل السّيرة و يحيى ميّت الكتاب والسّنّة » . ايضاً صفحهء 36 : « انّه ليس على الامام الَّا . . . والاحياء للسّنّة » . ايضاً ص 74 : « و احياؤه الاجتماع عليه » . ايضاً ( محجة البيضاء ) ج 1 ، ص 15 نقل از طبرانى در ( اوسط ) به نقل ( ترغيب ) و از صدوق در ( فقيه ) ص 591 : قال رسول الله صلَّى الله عليه و إله : « رحم الله خلفائى » فَقيلَ : من خلفائك يا رسول الله ؟ قال : « الَّذين يحيون سنّتى و يعلَّمونها عبادا لله » .
[2] . ايضاً در جلد اول ( محجة البيضاء ) ص 94 حديثى به تبع ( احياء العلوم ) نقل مىكند از رسول اكرم : « بدأ الاسلام غريباً و سيعود غريباً فطوبى للغرباء ) * . فقيل : و من الغرباء يا رسول الله ؟ قال : * ( الَّذين يصلحون ما افسده النّاس من سنّتى والَّذين يحيون ما اماتوه من سنّتى » و فى خبر آخر : « هم المتمسّكون بما انتم عليه اليوم » و فى حديث آخر : « الغرباء ناس صالحون بين ناس كثير من يبغضهم اكثر ممّن يحبّهم » و قيل ( سفيان ثورى ) : * ( اذا رأيت العالم كثيرالأصدقاء فاعلم أنه مخلَّط لأنه ان نطق بالحق ابغضوه » . ) * در پاورقى * ( محجة البيضاء ) * اين حديث را از ابن ماجه تحت رقم 3987 و غيره نقل مىكند ، مراجعه شود .

163