< فهرس الموضوعات > عوامل آزادى - احساس منش آزاد < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > عوامل آزادى - دو عنصر عصيان و تسليم و وابستگى آنها به يكديگر < / فهرس الموضوعات > تقليد از عادات و پيروى از اكابر سخت مبارزه مىكند [1] و اما آنچه مربوط به اجتماع است ، نبودن قانون عادلانه و يا اجراى عادلانه است . اسلام ، هم قانون عادلانه آورده و هم صددرصد اجراى عادلانهء آن را خواسته است عوامل آزادى - احساس منش آزاد يكى از عوامل اصلى آزادى احساسى است كه دين و مخصوصاً اسلام در مورد احساس شخصيت معنوى ايجاد مىكند به عبارت ديگر در اين مورد است كه انسان شأن و مقامى عاليتر و برتر و خدايى پيدا مىكند ، انسان به خود و عزت نفس خود و كرامت ذاتى خود و برترى خود از ماديات مؤمن مىشود ، انسان خود را مصداق « نَفَخْتُ فيه من روحى » مىبيند ، مصداق « انّى جاعِلٌ فِى الاْءرْضِ خَليفَةً » مىبيند ، مصداق « فَقَعوا لَه ساجِدينَ » ، « يا أيُّهَا الاْنْسانُ انَّكَ كادِحٌ الى رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقيه » مىبيند ، « هُوَ الَّذى خَلَقَ لَكُمْ ما فِى الاْرْضِ جَميعاً » ، « انّا عَرَضْنَا الاْءمانَةَ . . . وَحَمَلَهَا الاْنْسانُ . . . » .
ركن آزادى اسلامى دوتاست : خدا ، انسان . خدا به عنوان تكيه گاهى براى رهايى از هر قيد و منع ، و انسان به عنوان عاملى كه ارزش خود را و آزادى خود را درك مىكند عوامل آزادى - دو عنصر عصيان و تسليم و وابستگى آنها به يكديگر دعوت پيغمبر اكرم با اين جمله شروع شد : « قولوا لا إله الَّا الله تُفْلِحوا » . اين جمله مشتمل است بر سلب و ايجاب ، نفى و اثبات ، عصيان و تسليم ، آزادى و بندگى ، فصل و وصل نه به معنى اينكه ايمان اسلامى

[1] . آيهء « اتَّخَذوا أحْبارَهُمْ وَرُهْبانَهُمْ أرْباباً من دونِ الله . . . » بهترين شاهد مبارزه [ با ] تسليم در مقابل متوليان دين است . همچنين آيهء « مِنْهُمْ امّيّونَ لا يَعْلَمونَ الْكِتابَ . . . ) * » .

122