< شعر > . . . جان ز هجر عرش اندر فاقه اى تن ز عشق خاربن چون ناقه اى جان گشايد سوى بالا بالها در زده تن در زمين چنگالها ميل جان اندر ترقى و شرف ميل تن در كسب اسباب و علف [1] < / شعر > مسلماً وجود انسان معركهء اين تضاد و جنگ و گريز هست . تعليمات انبيا براى اين است كه احساسات انسانى را از اسارت تمايلات حيوانى آزاد كنند و آنها را بر اينها حكومت دهند .
ابن ابى الحديد در ذيل خطبهء « انّ الله تعالى جعل الذّكر جلاء للقلوب » ( جلد 3 چاپ بيروت ، صفحهء 104 ) مىگويد : « قال له صلى الله عليه و إله بعض اصحاب الصفّة : قد عزفت نفسى يا رسول الله عن الدّنيا فاستوى عندى ذهبها و حجرها . قال صلى الله عليه و آله : * ( صرت حرّاً . » .
على عليه السلام مىفرمايد : * ( الطَّمع رقٌّ مؤبّد [2] ) * . ايضاً : * ( الدّنيادار ممرٍّ لادار مقرٍّ والنّاس فيها رجلان : رجلٌ باع فيها نفسه فاوبقها و رجل ابتاع نفسه فاعتقها [3] ) * .
( وسائل ) ، جلد 3 ، صفحهء 7 ، حديث 7 : عن ابى عبدا لله عليه السلام قال : * ( خمس خصال من لم يكن فيه شىء منها لم يكن فيه كثير مستمتع ، اولها الوفاء ، والثانية التدبير ، والثالثة الحياء ، والرابعة حسن الخلق ، والخامسة و هى تجمع هذه الخصال الحريّة . ) * ( گلستان ) ، باب اول ، حكايت 36 :
« دو برادر يكى خدمت سلطان ( ديوان ) كردى و ديگر زور بازو خوردى . بارى توانگر گفت درويش را كه چرا خدمت نكنى تا از

[1] . اين بيت در ( مثنوى ) ميرخانى در اينجا نيست .
[2] . ( نهج البلاغه ) ، حكمت 180 .
[3] . ( نهج البلاغه ) ، حكمت 133 . ايضاً خطبهء 107 : * ( . . . اماتت الدّنيا قلبه و ولَّهت عليها نفسه ، فهو عبد لها و لمن فى يده شئ منها .

103