كه تو چه و كه هستى و ديگر به اينكه چيزى برگزيده و انتخاب شده هستى و براى كارى مىباشى و رسالت و مسؤوليت مهم دارى .
الف . ماهيت انسان را تنها عناصر مادى و به تعبير قرآن آب و گل تشكيل نمىدهد . انسان پس از اينكه از جنبه عنصرى و تركيبات مادى به سرحد كمال و استوا و اعتدال مىرسد ، عنصر ديگرى طلوع مىكند در وجودش كه با تعبيراتى از قبيل « وَنَفَخْتُ فيه من روحى » و « ثُمَّ أنْشَأْناه خَلْقا اخَرَ » بيان شده است با كمال صراحت مىفهماند كه علاوه بر خلقت طينى خلقت ديگرى دارد و اين همان مسأله روح است كه يك ركن از دو ركن اساسى معارف اسلام است : خدا ، روح [1] ب . اينكه اين موجود تار و پودش هرچه هست ، يك موجود برگزيده و انتخاب شده است و رسالت و وظيفه اى در كارگاه هستى دارد كه قبلًا شرح داده شد [2] .
يادداشت قرآن و انسان - عبادت و آزادى از طبيعت . عبادت و كشف خود انسانى :
14 . رابطه عبادت و انسانيت و شناختن خود برتر و فوق حيوانى .
حيوان يك خود بيشتر ندارد ، آن خود و آن من همان است كه وابسته به شكم و خورد و خوراك است ، ولى انسان خودى ديگر دارد غير اين خود كه همه شرافتها و قداستهايش وابسته به اين خود است . عبادت براى عبور از خود حيوانى به خود انسانى است .
عبادت :
به عبارت ديگر عبادت از قبيل نماز و روزه براى بازيافتن خود انسانى است . عبادت مظهر بىنيازى خود انسانى است از ماديات زندگى ، مظهر احراز استقلال است ، به قول آقاى بازرگان ( در ذره بىانتها ) :

[1] . توجه به اين جهت انسان را صاحب شخصيت مىكند و به او اعتبار و حيثيت مىدهد و اين خود مبنايى و پايه اى براى اخلاق و معنويت و مقدسات انسانى مىشود و متقابلًا عقيده به ضد اين جهت او را در حكم يك تاجر ورشكسته و بىاعتبار مىكند .
[2] . توجه به اين جهت در او احساس رسالت و مسؤوليت به وجود مىآورد ، مانند كدخدايى مىشود كه از مركز منصوب شده باشد نه به زور شخصى .

349