نكته جالب اين است كه كتاب مقالات شمس ( به خاطر جمله‌هاى مبهم و ناقص زيادى كه در آن هست ، و احتمالاً دلائل ديگر ) چندان در دسترس نبوده ، از اين رو مانند مثنوى و ديوان مولوى كه توسّط شيعه‌هاى صوفى مسلك ( از دوره صفويّه به بعد ) دستكارى گرديده ، ( 1 ) و اشعار شيعه پسندِ زيادى را به نفع وى ( و به منظور خنثى سازى اشعار سنّى پسند وى ، و مطرح كردنِ موضوع تقيّه ) ساخته و به دو نسبت داده‌اند ، در مورد مقالات اين دخل و تصرّف ( و چهره سازى ) صورت نگرفته است . و لذا بهخوبى هويّت اعتقادى گوينده آن را نمايان مىكند ، و هيچ بهانه‌اى براى تقيّه باقى نمىگذارد . خلاصه ، شمس تبريزى كه به گفته مقالات ، دوستان مسلمانش را رها مىكند و به ميهمانى آن مسيحى مىرود ( كه او تسليم است ) ( 2 ) و به نقل مناقب العارفين ، مولوى را وادار مىكند ( هرچند آزمايشى ) از محلّه يهوديان ، براى او شراب تهيه كند ، ( 3 ) و چيزهاى ديگرى كه نقل آن براى من دشوار است ، ( 4 ) نياز به تقيّه ندارد ، و لكن وقتى نوبت به برگزيده خدا و محبوبه رسول خدا فاطمه زهرا مىرسد احساس تقيّه مىكند و او را « زاهده » غير عارفانه معرفى مىنمايد ؟ !
* * *

1 - در كتاب تاريخ ادبيات ايران ( تأليف ذبيح الله صفا ) آمده است : . . . به مولوى غزلها و اشعارى در عهد صفويّه نسبت داده‌اند كه دلالت بر تشيّع او مىكند و حال آن كه او سنّى و فقيه حنفى بود و پيداست كه اين اشعار . . . از مجعولات شيعه ( صوفى ) و مخصوصاً از مخترعات عهد صفوى است . ( ج 3 / 1 ص 469 ) . 2 - مقالات به نقل مولانا جلال الدين ، ص 110 . 3 - رساله سپهسالار ( ملحقات ص 183 و 182 . خط سوّم ص 95 آ . 4 - از جمله گزارش‌هاى متعدّد در مورد سجده كردن مولوى و شمس در برابر كافران و راهبان كه همانطور كه قبلاً گفته شد باوركردن آن مشكل است . مناقب العارفين ص 361 و 512 و . . . مولانا جلال الدين ص 309 و 109 .

99